Zawiera: SŁOWO WSTĘPNE. ROZDZIAŁ 1. Pojęcie europejskiego prawa pracy. 1.1. Prawo pracy Rady Europy i prawo pracy Unii Europejskiej. 1.2. Uwagi terminologiczne i próba definicji. 1.3. Charakter prawny aktów prawa europejskiego. 1.4. Hierarchia źródeł prawa europejskiego. ROZDZIAŁ 2. Funkcje europejskiego prawa pracy. 2.1. Pojęcie funkcji prawa pracy i ich znaczenie dla analizy systemu normatywnego. 2.2. Systemowe usytuowanie europejskiego prawa pracy i jego funkcja integracyjna. 2.3. Ochronna funkcja europejskiego prawa pracy. 2.4. Funkcja organizacyjna europejskiego prawa pracy. 2.5. Funkcja rozdzielcza (dystrybutywna) europejskiego prawa pracy. 2.6. Funkcja wychowawcza. ROZDZIAŁ 3. Geneza i ewolucja europejskiego prawa pracy. 3.1. Unia Europejska. 3.1.1. Uwagi wstępne. 3.1.2. Traktaty rzymskie. 3.1.3. Program akcji społecznej z 1972 r. 3.1.4. Jednolity Akt Europejski. 3.1.5. Program Akcji Społecznej z 1989 r. 3.1.6. Traktat z Maastricht i Porozumienie w sprawie polityki społecznej. 3.1.7. Traktat z Amsterdamu. 3.1.8. Traktat z Nicei i Karta praw podstawowych Unii Europejskiej. 3.1.9. Zielona Księga z 2006 r. oraz Odnowiona agenda społeczna z 2008 r. 3.1.10. Traktat z Lizbony (w kontekście wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej). 3.2. Rada Europy. 3.2.1. Uwagi wstępne. 3.2.2. Kodyfikacja prawa pracy Rady Europy w ramach procesu kodyfikacji europejskiego prawa socjalnego. ROZDZIAŁ 4. Źródła europejskiego prawa pracy. 4.1. Unia Europejska. 4.1.1. Wstęp. 4.1.2. Pierwotne prawo pracy Unii Europejskiej. 4.1.2.1. Uwagi wstępne. 4.1.2.2. Podstawowe swobody Unii Europejskiej. 4.1.2.3. Zakazy dyskryminacji. 4.1.2.4. Normy kompetencyjne będące podstawą stanowienia przepisów prawa pracy. 4.1.2.5. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej. 4.1.2.6. Wspólnotowa Karta Socjalnych Praw Podstawowych Pracowników. 4.1.2.7. Ogólne zasady prawa. 4.1.3. Wtórne prawo pracy Unii Europejskiej. 4.1.4. Umowy międzynarodowe. 4.1.5. Umowy zbiorowe. 4.2. Rada Europy. 4.2.1. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. 4.2.1.1. Uwagi wstępne. 4.2.1.2. Prawa socjalne związane z prawami pracowniczymi w postanowieniach Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. 4.2.1.3. Prawa socjalne związane z prawami pracowniczymi w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. 4.2.1.3.1. Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej. 4.2.1.3.2. Dostęp do zatrudnienia i awansu. 4.2.1.3.3. Prawo do słusznej płacy. 4.2.1.3.4. Poszanowanie życia prywatnego pracownika. 4.2.1.3.5. Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu. 4.2.1.3.6. Wolność stowarzyszania się. 4.2.2. Europejska Karta Społeczna. 4.2.2.1. System Europejskiej Karty Społecznej. 4.2.2.2. Kategorie praw chronionych w systemie Europejskiej Karty Społecznej. 4.2.2.3. Charakter i zakres zobowiązań państw-stron w systemie Europejskiej Karty Społecznej. 4.2.3. Inne źródła europejskiego prawa pracy w ramach Rady Europy. 4.2.3.1. Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego. 4.2.3.2. Inne konwencje Rady Europy o charakterze koordynacyjnym. ROZDZIAŁ 5. Stanowienie prawa pracy w Unii Europejskiej. 5.1. Ogólne zagadnienia dotyczące kompetencji w zakresie stanowienia prawa, ze szczególnym uwzględnieniem prawa pracy. 5.2. Stanowienie europejskiego prawa pracy w ramach kształtowania polityki społecznej (art. 153 TFUE). 5.2.1. Kompetencja w zakresie wspierania i uzupełniania działań państw członkowskich - uwagi wstępne. 5.2.2. Przedmiot kompetencji dotyczącej wspierania i uzupełniania działań państw członkowskich. 5.2.3. Podmioty kompetencji oraz środki. 5.2.4. Postępowanie w przedmiocie wykonania kompetencji. 5.2.5. Udział partnerów społecznych w wykonywaniu dyrektyw wydanych na podstawie kompetencji z art. 153 TFUE. 5.3. Udział partnerów społecznych w stanowieniu przepisów prawa pracy. 5.4. Pozostałe kompetencje w zakresie stanowienia europejskiego prawa pracy. ROZDZIAŁ 6. Stosowanie europejskiego prawa pracy. 6.1. Stosowanie postanowień prawa Rady Europy. 6.1.1. Charakter prawny norm prawa pracy stanowionych w ramach systemu Rady Europy. 6.1.2. Europejski Komitet Praw Społecznych jako najważniejszy organ stosujący postanowienia Europejskiej Karty Społecznej i zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej. 6.2. Stosowanie prawa Unii Europejskiej. 6.2.1. Zasady stosowania prawa Unii Europejskiej. 6.2.2. Zasada pierwszeństwa stosowania prawa unijnego przed prawem państw członkowskich. 6.2.3. Zasada równości (zakazu dyskryminacji). 6.2.4. Zasada proporcjonalności. 6.2.5. Zasada efektywności. 6.2.6. Zasada ochrony praw podstawowych. 6.2.7. Reguły interpretacyjne w toku stosowania przepisów prawa unijnego. 6.2.8. Trybunał Sprawiedliwości jako najważniejszy podmiot odpowiedzialny za stosowanie prawa Unii Europejskiej. ROZDZIAŁ 7. Wolność pracy a prawo do pracy. 7.1. Uwagi wstępne. 7.2. Prawo Rady Europy. 7.2.1. Część I pkt 1 EKS. 7.2.2. Prawo do pracy z art. 1 EKS - uwagi wstępne. 7.2.3. Zobowiązanie do prowadzenia polityki zatrudnienia (art. 1 pkt 1 EKS). 7.2.4. Prawo do zarabiania na życie przez pracę swobodnie wybraną (art. 1 pkt 2 EKS). 7.2.4.1. Uwagi wstępne. 7.2.4.2. Zakaz dyskryminacji. 7.2.4.3. Zakaz pracy przymusowej lub obowiązkowej. 7.2.4.4. Zawieszenie i ograniczenie prawa do zarabiania na życie przez pracę swobodnie wybraną. 7.2.5. Prawo dostępu do bezpłatnych służb zatrudnienia (art. 1 pkt 3 EKS). 7.2.6. Obowiązek zapewnienia lub popierania odpowiedniego poradnictwa zawodowego, szkolenia i readaptacji zawodowej (art. 1 pkt 4 EKS). 7.3. Prawo Unii Europejskiej. 7.3.1. Wolność wyboru zawodu i prawo do podejmowania pracy (art. 15 ust. 1 KPP). 7.3.2. Zakaz pracy przymusowej lub obowiązkowej. 7.3.3. Swoboda przepływu pracowników. 7.3.3.1. Swoboda przepływu pracowników (art. 45 ust. 1 TFUE). 7.3.3.2. Swoboda poszukiwania zatrudnienia, wykonywania pracy, korzystania z prawa przedsiębiorczości oraz świadczenia usług w każdym państwie członkowskim (art. 15 ust. 2 KPP). 7.3.4. Prawo obywateli państw trzecich do takich samych warunków pracy, z jakich korzystają obywatele Unii (art. 15 ust. 3 KPP). 7.3.5. Prawo dostępu do pośrednictwa pracy (art. 29 KPP). 7.3.6. Ochrona w przypadku nieuzasadnionego zwolnienia z pracy (art. 30 KPP). ROZDZIAŁ 8. Swoboda przepływu pracowników. 8.1. Uwagi wstępne. 8.2. Prawo Rady Europy. 8.3. Prawo Unii Europejskiej. 8.3.1. Zakres podmiotowy swobody przepływu pracowników. 8.3.1.1. Pojęcie „pracownik” w rozumieniu art. 45 TFUE. 8.3.1.2. Członkowie rodziny. 8.3.1.3. Pracodawcy i agencje zatrudnienia. 8.3.2. Gwarancje swobody przepływu pracowników. 8.3.2.1. Zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową. 8.3.2.2. Zakaz stosowania regulacji utrudniającej lub zniechęcającej obywateli Unii Europejskiej do skorzystania ze swobody przepływu pracowników. 8.3.2.3. Adresaci nakazu równego traktowania. 8.3.2.4. Zakaz dyskryminacji członków rodziny pracownika. 8.3.2.5. Środki ułatwiające korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników. 8.3.3. Szczególne prawa dotyczące swobody przepływu pracowników (art. 45 ust. 3 TFUE). 8.3.3.1. Prawo ubiegania się o rzeczywiście oferowane miejsca pracy. 8.3.3.2. Prawo swobodnego przemieszczania się po terytorium państw członkowskich w celu ubiegania się o rzeczywiście oferowane miejsca pracy oraz podjęcia pracy. 8.3.3.3. Prawo przebywania w jednym z państw członkowskich w celu podjęcia tam pracy. 8.3.3.4. Prawo pozostawania na terytorium państwa członkowskiego po ustaniu zatrudnienia. 8.3.3.5. Ograniczenia praw z art. 45 ust. 3 TFUE uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego. 8.3.4. Zatrudnienie w administracji publicznej. 8.3.5. Instrumenty prawne wspierające swobodę przepływu pracowników. 8.3.5.1. Europejska sieć EURES. 8.3.5.2. Uznawanie kwalifikacji zawodowych. 8.3.5.3. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. 8.4. Implementacja standardów europejskich do polskiego systemu prawa pracy. ROZDZIAŁ 9. Delegowanie pracowników a migracja pracowników w ramach świadczenia usług. 9.1. Fundamentalne swobody związane z przemieszczaniem się osób (swobody osobowe). 9.2. Delegowanie pracowników jako jedna z fundamentalnych swobód jednolitego rynku (pracownicy migrujący a pracownicy delegowani). 9.3. Stan prawny. 9.3.1. Cel wydania dyrektywy 96/71/WE. 9.3.2. Dyrektywa 2014/67/UE. 9.4. Podstawa prawna uregulowania statusu pracowników delegowanych - dwa modele delegowania w oparciu o czynniki konkurencji. 9.5. Zakres i legalne definicje. 9.5.1. Pojęcie przedsiębiorstwa delegującego. 9.5.2. Wyłączenia. 9.5.3. Pojęcie pracownika delegowanego. 9.5.4. Rzeczywista więź stosunku pracy. 9.6. Konstrukcja prawna delegowania. 9.6.1. Podstawowe formy delegowania. 9.6.2. Przesłanki prawidłowego delegowania. 9.6.3. Dwa modele delegowania w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości. 9.7. Warunki zatrudnienia pracowników delegowanych. 9.7.1. Źródła regulacji warunków pracy oraz zastosowanie układów zbiorowych pracy do pracowników delegowanych. 9.7.2. Normy wymuszające swoje zastosowanie. 9.7.3. Środki kontroli i wzmacniające. 9.8. Implementacja. ROZDZIAŁ 10. Obowiązek informowania pracowników o warunkach umowy o pracę (stosunku pracy). 10.1. Prawo pierwotne. 10.2. Prawo wtórne - dyrektywa 91/533/EWG. 10.2.1. Zakres podmiotowy obowiązku informacyjnego i jego dopuszczalne ograniczenia. 10.2.2. Rodzaje informacji przekazywanych pracownikom podlegającym dyrektywie. 10.2.3. Sposób i termin realizacji obowiązku informacyjnego wynikającego z dyrektywy. 10.2.4. Skutki niedopełnienia lub niewłaściwego dopełnienia obowiązków wskazanych w dyrektywie. 10.2.5. Implementacja w prawie polskim. ROZDZIAŁ 11. Nietypowe stosunki pracy. 11.1. Prawo pierwotne. 11.2. Prawo wtórne. 11.2.1. Umowa o pracę na czas określony - dyrektywa 99/70/WE. 11.2.1.1. Cel i zakres dyrektywy. 11.2.1.2. Zakaz dyskryminacji pracowników zatrudnionych na czas określony. 11.2.1.3. Zapobieganie nadużyciom w stosowaniu umów / stosunku pracy na czas określony. 11.2.1.4. Obowiązki informacyjne pracodawcy. 11.2.1.5. Wprowadzanie w życie porozumienia ramowego w państwach członkowskich. 11.2.1.6. Implementacja dyrektywy 99/70/WE do polskiego porządku prawnego. 11.2.2. Praca tymczasowa - dyrektywa 2008/104/WE. 11.2.2.1. Cel i zakres zastosowania dyrektywy. 11.2.2.2. Zatrudnienie i warunki pracy pracowników tymczasowych. 11.2.2.3. Zasada równego traktowania pracowników tymczasowych. 11.2.2.4. Dostęp do zatrudnienia, pomieszczeń pracowniczych i kształcenia zawodowego. 11.2.2.5. Reprezentacja pracowników tymczasowych i obowiązek informacyjny przedsiębiorstwa użytkownika wobec przedstawicieli pracowników. 11.2.2.6. Obowiązki państw członkowskich w związku z wdrożeniem dyrektywy do wewnętrznych porządków prawnych. 11.3. Implementacja dyrektywy 2008/104/WE do polskiego porządku prawnego. ROZDZIAŁ 12. Przejście przedsiębiorstwa, zakładu lub ich części. 12.1. Cel i zakres regulacji prawnej przejścia przedsiębiorstwa lub zakładu. 12.2. Podmiotowy zakres stosowania dyrektywy 2001/23/WE. 12.3. Pojęcie przejścia przedsiębiorstwa, zakładu lub ich części. 12.3.1. Uwagi wstępne. 12.3.2. Przejście jako zdarzenie faktyczne. 12.3.3. Prawny element przejścia. 12.4. Automatyzm prawny skutków transferu. 12.5. Prawa i obowiązki objęte transferem. 12.5.1. Uwagi wstępne. 12.5.2. Warunki zatrudnienia wynikające z porozumień zbiorowych. 12.5.3. Zakres przedmiotowy praw i obowiązków objętych zasadą kontynuacji. 12.6. Dopuszczalność rozwiązania stosunku pracy i zmiany warunków zatrudnienia w związku z transferem. 12.7. Transfer w związku z postępowaniem upadłościowym. 12.8. Skutki prawne transferu w zbiorowych stosunkach pracy. ROZDZIAŁ 13. Zasady równego traktowania i zakazu dyskryminacji. 13.1. Uwagi wstępne. 13.2. Zasady równego traktowania i zakazu dyskryminacji na gruncie regulacji prawnych Rady Europy. 13.3. Zasady równego traktowania i zakazu dyskryminacji w prawie Unii Europejskiej. 13.3.1. Uwagi wstępne. 13.3.2. Koncepcje zasady równości i niedyskryminacji na gruncie prawa Unii Europejskiej. 13.3.3. Formy dyskryminacji. 13.3.3.1. Wstęp. 13.3.3.2. Dyskryminacja bezpośrednia. 13.3.3.3. Dyskryminacja pośrednia. 13.3.3.4. Molestowanie. 13.3.4. Polecenie dyskryminacji. 13.4. Prawnie zabronione kryteria różnicowania. 13.5. Zakres podmiotowy zakazu dyskryminacji na gruncie prawa unijnego. 13.6. Zakres przedmiotowy zakazu dyskryminacji na gruncie prawa unijnego. 13.7. Zakaz dyskryminacji ze względu na wynagrodzenie na gruncie prawa unijnego. 13.8. Kontratypy zakazu dyskryminacji na gruncie prawa unijnego. 13.9. Racjonalne usprawnienia dla osób z niepełnosprawnościami. 13.10. Środki ochrony przed dyskryminacją na gruncie prawa unijnego. 13.11. Ocena implementacji postanowień antydyskryminacyjnych do prawa polskiego. ROZDZIAŁ 14. Wynagradzanie pracowników. 14.1. Uwagi wstępne. 14.2. Prawo do wynagrodzenia za pracę w dokumentach normatywnych Rady Europy. 14.2.1. Postanowienia Europejskiej Karty Społecznej. 14.2.2. „Godziwy poziom życia”. 14.2.3. Miara godziwego poziomu życia. 14.2.4. „Godziwość” wynagrodzenia w prawie polskim. 14.2.5. Zwiększone wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych. 14.2.6. Prawo mężczyzn i kobiet do równego wynagrodzenia za pracę. 14.2.7. Potrącenie z wynagrodzenia za pracę. 14.3. Pozostałe konwencje Rady Europy. 14.4. Wynagrodzenie za pracę w przepisach Unii Europejskiej. 14.4.1. Uwagi wstępne. 14.4.2. Prawo do wynagrodzenia a swoboda przepływu pracowników. 14.4.2.1. Prawo traktatowe. 14.4.2.2. Prawo wtórne. 14.4.2.3. Pojęcie „minimalna stawka wynagrodzenia” w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości. 14.4.3. Prawo do równych zasad wynagradzania zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy. 14.4.4. Zasada równości wynagrodzeń kobiet i mężczyzn. 14.4.4.1. Podstawa prawna zasady (prawo pierwotne). 14.4.4.2. Definicja wynagrodzenia. 14.4.4.3. Praca jednakowa i praca takiej samej wartości. 14.4.4.4. Prawo do równego wynagrodzenia (prawo wtórne). 14.5. Wspólnotowa Karta Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników. 14.6. Prawo do wynagrodzenia w innych dokumentach Unii Europejskiej (zalecenia Komisji Europejskiej). ROZDZIAŁ 15. Czas pracy. 15.1. Uwagi wstępne. 15.2. Czas pracy w Europejskiej Karcie Społecznej. 15.3. Czas pracy w prawie pierwotnym Unii Europejskiej. 15.4. Czas pracy w prawie wtórnym Unii Europejskiej. 15.4.1. Rozwój regulacji europejskich z zakresu czasu pracy. 15.4.2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy dyrektywy 2003/88/WE. 15.5. Pojęcie czasu pracy w prawie Unii Europejskiej. 15.6. Pojęcia związane z czasem pracy. 15.7. Okresy odpoczynku w prawie Unii Europejskiej. 15.8. Maksymalny wymiar czasu pracy w przepisach Unii Europejskiej. 15.9. Praca w porze nocnej. 15.10. Praca w niepełnym wymiarze czasu. 15.11. Szczególne regulacje czasu pracy. 15.11.1. Uwagi wstępne. 15.11.2. Czas pracy rybaków i marynarzy. 15.11.3. Czas pracy personelu lotniczego. 15.11.4. Czas pracy kierowców. 15.12. Podsumowanie. ROZDZIAŁ 16. Ochrona zatrudnienia kierowców. 16.1. Uwagi wstępne. 16.2. Aspekty ogólnoteoretyczne zatrudnienia w sektorze transportu drogowego. 16.3. Prawna regulacja zatrudnienia kierowców w prawie unijnym - uwagi wstępne. 16.4. Czas pracy, przerwy i okresy odpoczynku kierowców w prawie unijnym. 16.4.1. Źródła regulacji czasu pracy, przerw i okresów odpoczynku kierowców w prawie unijnym. 16.4.2. Zakres regulacji rozporządzenia nr 561/2006. 16.4.3. Odpoczynek dobowy i tygodniowy przysługujący kierowcom wykonującym przewozy pojazdami podlegającymi przepisom rozporządzenia nr 561/2006. 16.4.4. Przerwy w prowadzeniu pojazdu przysługujące kierowcom wykonującym przewozy pojazdami podlegającymi przepisom rozporządzenia nr 561/2006. 16.4.5. Dobowy i tygodniowy czas prowadzenia pojazdu. 16.4.6. Zakres podmiotowy i przedmiotowy dyrektywy 2002/15/WE. 16.5. Zatrudnienie kierowców w sektorze transportu międzynarodowego a normy kolizyjne prawa prywatnego. 16.6. Zatrudnienie kierowców w sektorze transportu międzynarodowego a prawodawstwo w przedmiocie delegowania pracowników. 16.7. Podsumowanie. ROZDZIAŁ 17. Prawo do wypoczynku 17.1. Źródła prawa do wypoczynku w europejskim prawie pracy. 17.1.1. Akty prawne Unii Europejskiej i inne dokumenty dotyczące prawa do wypoczynku. 17.1.1.1. Prawo pierwotne i inne dokumenty. 17.1.1.2. Prawo wtórne. 17.1.2. Znaczenie prawodawstwa Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz Europejskiej Karty Socjalnej Rady Europy dla rozwoju i określenia treści prawa do wypoczynku w regulacjach unijnych. 17.1.3. Wpływ europejskiego prawa pracy na krajowe porządki prawne w obszarze prawa do wypoczynku - rola dyrektyw dotyczących prawa do wypoczynku. 17.2. Cele i zasady europejskiego prawa pracy w zakresie regulacji prawa do wypoczynku. 17.3. Prawo do wypoczynku w europejskim prawie pracy - istota i pojęcie. 17.3.1. Ujęcie negatywne - normatywne. 17.3.2. Ujęcie pozytywne - doktrynalne. 17.3.3. Czas pracy a okres odpoczynku - problem dychotomii pojęć. 17.4. Uprawnienia związane z realizacją prawa do wypoczynku w europejskim prawie pracy. 17.4.1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy regulacji zawartej w dyrektywie 2003/88/WE. 17.4.2. Przerwa na odpoczynek. 17.4.3. Minimalny dobowy odpoczynek. 17.4.4. Minimalny tygodniowy okres odpoczynku. 17.4.5. Coroczny płatny urlop wypoczynkowy. 17.4.6. Odstępstwa i wyjątki od stosowania minimalnych gwarancji w zakresie prawa do wypoczynku. ROZDZIAŁ 18. Ochrona kobiet i rodzicielstwa. 18.1. Uwagi wstępne. 18.2. Europejska Karta Społeczna. 18.3. Dyrektywy Unii Europejskiej. 18.3.1. Uwagi wstępne. 18.3.2. Dyrektywa 92/85/EWG. 18.3.3. Dyrektywa 2010/18/UE. 18.3.4. Dyrektywa 2006/54/WE. 18.4. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (art. 33 ust. 2). 18.5. Regulacje polskie. ROZDZIAŁ 19. Ochrona pracy młodocianych i dzieci. 19.1. Praca ludzi młodych w Europie. 19.2. Prawo dzieci i młodocianych do ochrony według art. 7 EKS/ZEKS. 19.2.1. Uwagi wstępne. 19.2.2. Minimalny wiek dopuszczenia do pracy. 19.2.3. Realizacja prawa do nauki. 19.2.4. Czas pracy pracowników młodocianych. 19.2.5. Prawo do godziwego wynagrodzenia. 19.2.6. Prawo do urlopu wypoczynkowego. 19.2.7. Badania lekarskie. 19.2.8. Ochrona przed zagrożeniami fizycznymi i moralnymi. 19.3. Dyrektywa 94/33/WE. 19.3.1. Uwagi wstępne. 19.3.2. Ratio legis dyrektywy. 19.3.3. Zakres podmiotowy. 19.3.4. Zakres przedmiotowy. 19.3.5. Podsumowanie. 19.4. Zakaz pracy dzieci i ochrona młodocianych w pracy na podstawie art. 32 KPP. 19.4.1. Uwagi wstępne. 19.4.2. Zakres przedmiotowy. 19.4.3. Podsumowanie. ROZDZIAŁ 20. Ochrona pracowników niepełnosprawnych. 20.1. Uwagi wstępne. 20.2. Ogólna charakterystyka aktów prawa unijnego dotyczących ochrony osób niepełnosprawnych. 20.2.1. Prawo pierwotne. 20.2.2. Prawo wtórne. 20.3. Wybrane kwestie szczegółowe dotyczące ochrony pracowników niepełnosprawnych. 20.3.1. Definicja niepełnosprawności. 20.3.2. Ochrona pracowników niepełnosprawnych przed dyskryminacją. 20.3.3. Prawo do pracy osób niepełnosprawnych. 20.3.4. Środki służące wyrównywaniu szans zatrudniania osób niepełnosprawnych. 20.4. Podsumowanie. ROZDZIAŁ 21. Ochrona roszczeń pracowników w razie niewypłacalności pracodawcy. 21.1. Cele i zakres ochrony roszczeń pracowników w razie niewypłacalności pracodawcy. 21.2. Niewypłacalność pracodawcy. 21.3. Zasięg podmiotowy ochrony roszczeń. 21.4. Zakres przedmiotowy ochrony roszczeń. 21.4.1. Rodzaje roszczeń chronionych. 21.4.2. Ograniczenia ochrony roszczeń. 21.4.2.1. Uwagi wstępne. 21.4.2.2. Ograniczenia temporalne. 21.4.2.3. Ograniczenia co do wysokości wypłacanych świadczeń. 21.4.3. Świadczenia z tytułu zabezpieczenia społecznego. 21.4.4. Wyłączenia przewidziane w art. 12 dyrektywy 2008/94/WE. 21.5. Ustrój instytucji gwarancyjnej oraz jej właściwość w sprawach transgranicznych stosunków pracy. ROZDZIAŁ 22. Zwolnienia pracowników. 22.1. Uwagi wstępne. 22.2. Europejska Karta Społeczna i zrewidowana Europejska Karta Społeczna. 22.3. Ochrona trwałości stosunku pracy w prawie Unii Europejskiej. 22.3.1. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej. 22.3.1.1. Uwagi wstępne. 22.3.1.2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. 22.3.1.3. Protokół nr 30 w sprawie stosowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. 22.3.2. Pojęcie zwolnienia grupowego. 22.3.3. Zakres podmiotowy zwolnień grupowych. 22.3.4. Informacja i konsultacja pracowników. 22.3.5. Procedura zwolnień grupowych. ROZDZIAŁ 23. Bezpieczeństwo i higiena pracy. 23.1. Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w świetle Europejskich Kart Społecznych Rady Europy. 23.1.1. Uwagi wstępne. 23.1.2. Ustanowienie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. 23.1.3. Zapewnienie środków kontroli stosowania przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. 23.1.4. Konsultacje z organizacjami pracodawców i pracowników. 23.1.5. Stworzenie spójnej polityki krajowej w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. 23.1.6. Popieranie rozwoju służb medycyny pracy. 23.2. Bezpieczeństwo i higiena pracy w prawie Unii Europejskiej. 23.2.1. Źródła prawa pierwotnego - ewolucja przepisów. 23.2.2. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (art. 153). 23.2.3. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (art. 31 ust. 1). 23.3. Źródła prawa wtórnego. 23.3.1. Dyrektywa 89/391/EWG. 23.3.1.1. Uwagi wstępne. 23.3.1.2. Zakres stosowania dyrektywy 89/391/EWG. 23.3.1.3. Obowiązki pracodawcy. 23.3.1.3.1. Generalny obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników. 23.3.1.3.2. Ogólne obowiązki pracodawcy. 23.3.1.3.3. Obowiązek wyznaczenia osób lub służb do pełnienia zadań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. 23.3.1.3.4. Obowiązki dotyczące udzielania pierwszej pomocy, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników. 23.3.1.3.5. Obowiązki informacyjne. 23.3.1.3.6. Obowiązki dotyczące konsultacji i partycypacji pracowniczej. 23.3.1.3.7. Obowiązek zapewnienia szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. 23.3.1.4. Obowiązki pracownika. 23.3.1.5. Obowiązki państwa. 23.3.1.6 Dyrektywy szczegółowe do dyrektywy 89/391/EWG. 23.3.2. Inne źródła prawa wtórnego. ROZDZIAŁ 24. Szkolenia zawodowe. 24.1. Uwagi wstępne. 24.2. Polityka Rady Europy. 24.3. Standardy Unii Europejskiej. 24.4. Podsumowanie. ROZDZIAŁ 25. Europejskie zbiorowe prawo pracy. 25.1. System europejskiego zbiorowego prawa pracy. 25.1.1. Wybrane koncepcje teoretyczne. 25.1.2. Charakterystyka źródeł prawa. 25.1.3. Rozwój europejskiego dialogu społecznego. 25.2. Prawo do zrzeszania się. 25.3. Prawo do rokowań zbiorowych. 25.3.1. Prawo unijne. 25.3.2. Prawo Rady Europy. 25.4. Prawo do strajku. 25.4.1. Prawo wspólnotowe. 25.4.2. Rada Europy. 25.4.2.1. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. 25.4.2.2. Europejska Karta Społeczna. 25.5. Prawo do informacji i konsultacji. 25.5.1. Unijne ramy prawne. 25.5.2. Europejskie rady zakładowe. 25.5.2.1. Sposób regulacji. 25.5.2.2. Problem autonomii woli stron. 25.5.2.3. Problem sankcji. 25.5.3. Rada zakładowa spółki europejskiej. 25.5.4. Europejskie spółdzielnie pracy. ROZDZIAŁ 26. Europejska polityka zatrudnienia a współpraca między publicznymi służbami zatrudnienia państw członkowskich. 26.1. Uwagi wstępne. 26.2. Prawo Rady Europy - Europejska Karta Społeczna 26.3. Prawo Unii Europejskiej. 26.3.1. Polityka zatrudnienia a kompetencje Unii. 26.3.2. Koordynowanie polityk zatrudnienia i wytyczne dla polityk zatrudnienia. 26.3.2.1. Otwarta metoda koordynacji a polityki zatrudnienia państw członkowskich. 26.3.2.2. Procedura opracowywania wytycznych dla polityk zatrudnienia oraz analizy ich realizacji. 26.3.2.3. Problematyka związania państw członkowskich wytycznymi dla polityk zatrudnienia. 26.3.2.4. Wytyczne dla polityk zatrudnienia na rok 2019. 26.3.3. Skoordynowana strategia dla zatrudnienia. 26.3.4. Wysoki poziom zatrudnienia. 26.3.5. Środki zachęcające. 26.3.6. Komitet ds. Zatrudnienia. WYKAZ SKRÓTÓW BIBLIOGRAFIA ORZECZNICTWO INDEKS RZECZOWY

ZAGADNIENIA OGÓLNE PRAWA PRACY: Między pracą a zatrudnieniem. Kilka uwag o charakterze pojęciowym; Pojęcia i relacje prawne pomiędzy prawem pracy a prawem zatrudnienia; Praca pod dobrymi rządami. Refleksje wokół Alegorii Dobrych i Złych Rządów Ambrogio Lorenzettiego; Zasady równych praw i niedyskryminacji a swoboda umów w indywidualnym prawie pracy; Wolność pracy jako przesłanka ograniczająca swobodę kontraktowania - wybrane problemy; Procesy inflacyjne a mechanizmy waloryzacyjne wynagrodzeń w prawie pracy; Stosowanie matematycznych narzędzi w prawie pracy i w nauce prawa pracy. WYBRANE ZAGADNIENIA STOSUNKU PRACY: Workation - nowy trend w świadczeniu pracy w erze postcovidowej; Ochrona dóbr osobistych osoby, której dotyczy zgłoszenie sygnalisty; Charakter prawny minimalnego wynagrodzenia za pracę; Zakres autonomii informacyjnej pracownika w okresie zagrożenia wirusem SARS-CoV-2; O prywatności zatrudnionych w świecie pracy ery technologicznej; Stosowanie kryterium dyspozycyjności jako przejaw dyskryminacji pośredniej przy nawiązaniu stosunku pracy; Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę - uwagi praktyczne; Ustawa o urlopach pracowniczych z perspektywy wieku od jej uchwalenia; Strony i ich pełnomocnicy w mediacji w indywidualnych sprawach z zakresu prawa pracy. Z ZAGADNIEŃ SZCZEGÓLNYCH STOSUNKÓW PRACY: Podporządkowanie (nie)autonomiczne nauczycieli akademickich; Zasady dokonywania oceny okresowej nauczycieli akademickich i jej wpływ na dalsze zatrudnienie - wybrane zagadnienia; Podstawy zatrudnienia „innych osób” prowadzących zajęcia dydaktyczne w szkole wyższej; Kariery akademickie kobiet, czyli o współczesnych wyzwaniach w szkolnictwie wyższym; Kilka refleksji na stulecie służby cywilnej; Ślubowanie w służbie cywilnej. Funkcje, charakter i znaczenie prawne; Praca zdalna w administracji samorządu terytorialnego - rozwiązanie na czas kryzysu czy nowy standard? ZBIOROWE PRAWO PRACY: Zbiorowe prawo zatrudnienia w czasie pandemii COVID-19; Zagrożenia dla autonomii partnerów społecznych i wolności dialogu społecznego w czasie epidemii COVID-19; Pozazwiązkowe reprezentacje pracowników; Utrata uprawnień zakładowej organizacji związkowej a zakładowe źródła prawa pracy - wybrane problemy. UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE Z ELEMENTAMI POLITYKI SPOŁECZNEJ: Ochrona socjalna platform workers - wyzwania i propozycje rozwiązań; Równość i solidarność w powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym na tle zmian w finansowaniu opieki zdrowotnej od dnia 1 stycznia 2022 r.; Rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy jako przesłanka podwyższenia składki wypadkowej na wniosek inspektora pracy; Charakter prawny wpłat podmiotu zatrudniającego do PPK; Wykład jako przedmiot umowy o dzieło w orzecznictwie sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych; Prawa i obowiązki podmiotów postępowania przedsądowego w sprawach emerytalno-rentowych powszechnego systemu ubezpieczeń. SPRAWOZDANIA: Sprawozdanie z XXIII Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Pracy „Zatrudnienie i zabezpieczenie społeczne w czasach kryzysów”, Sosnowiec - Zawiercie, 12-14 maja 2022 r.

Zawiera: 1. Rodzina w ujęciu socjologicznym; 2. Rodzina jako przedmiot ochrony prawnej; 3. Ochrona zdrowia pracownic w związku z macierzyństwem; 4. Instrumenty prawa pracy służące godzeniu obowiązków zawodowych i rodzinnych przez pracowników obarczonych obowiązkami rodzinnymi; 5. Instrumenty prawa pracy sprzyjające łączeniu obowiązków rodzinnych i zawodowych przez pracownika; 6. Ochrona interesu ekonomicznego rodziny – instrumenty prawa pracy służące zabezpieczeniu materialnych podstaw egzystencji pracownika i członków jego rodziny.

Zawiera: Wprowadzenie. Część I. OCHRONA PRACY - ZAGADNIENIA OGÓLNE Ochrona pracy w dorobku naukowym Profesora Wacława Szuberta: 1. Wprowadzenie; 2. Przedmiot badań; 3. Ubezpieczenia wypadkowe; 4. Właściwości regulacji; 5. Edukacja w zakresie bhp; 6. Zakres podmiotowy; 7. Pojęcie, istota i funkcja ochrony pracy; 8. Monografia Ochrona pracy. Studium społeczno-prawne; 9. Opracowania porównawcze; 10. Podsumowanie. Wątpliwości co do użyteczności stosowania pojęcia "ochrona pracy": 1. Wstęp 2. Zacznijmy od Szuberta; 3. Ochrona pracy we współczesnych podręcznikach prawa pracy; 4. Ochrona pracy w podręcznikach starszych; 5. Regulacja konstytucyjna; 6. Konkluzje. Konstytucyjne podstawy ochrony pracy: 1. Pojęcie ochrony pracy; 2. Prawo pracującego do ochrony życia i zdrowia w środowisku pracy; 3. Konkluzja. Prawo ochrony pracy a dobra osobiste pracownika: 1. Wprowadzenie; 2. Próba definicji; 3. Potrzeba klasyfikacji; 4. Podsumowanie. Przemiany odpowiedzialności pracodawcy za szkodę wywołaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową: 1. Uwagi wprowadzające; 2. Uzupełniający charakter odpowiedzialności; 3. Delikt jako podstawa odpowiedzialności uzupełniającej pracodawcy; 4. Odpowiedzialność kontraktowa; 5. Wnioski. Zagrożenia psychospołeczne w środowisku pracy a obowiązki pracodawcy: 1. Wprowadzenie; 2. Obowiązek pracodawcy zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy; 3. Zakończenie. Część II. OCHRONA PRACY - WYMIAR INSTYTUCJONALNY Aktualne kierunki legislacji dotyczącej Państwowej Inspekcji Pracy - wybrane problemy: 1. Uwagi wstępne; 2. Poszerzanie zakresu zadań PIP; 3. Wzrost znaczenia działalności profilaktycznej PIP (instruktażu i poradnictwa); 4. PIP wobec rozwoju nietypowych form zatrudnienia; 5. PIP wobec ekspansji zatrudnienia na podstawie umów prawa cywilnego; 6. PIP wobec zjawiska transgranicznego delegowania pracowników; 7. Uwagi końcowe. Zasadność istnienia społecznej inspekcji pracy w świetle aksjologii jej powołania: 1. Wprowadzenie; 2. Cel powołania sip; 3. Zakres działania sip; 4. Struktura sip; 5. Społeczni inspektorzy pracy; 6. Podsumowanie. Rola i charakter służby bhp w ramach ochrony pracy: 1. Wprowadzenie; 1.1. Ochrona życia i zdrowia człowieka w prawie krajowym i międzynarodowym; 1.2. Organy ochrony pracy na terenie zakładu pracy; 2. Obowiązek utworzenia służby bhp; 3. Możliwość powierzenia zadań służby bhp podmiotom zewnętrznym; 3.1. Pracodawcy uprawnieni do powierzenia zadań służby bhp specjalistom zewnętrznym; 3.2. Przesłanka "braku kompetentnych pracowników"; 4. Rola i zadania służby bhp; 4.1. Kwalifikacje służby bhp; 4.2. Zadania służby bhp; 4.3. Szczególna ochrona pracowników służby bhp; 4.4. Niezależność służby bhp; 5. Podsumowanie. Część III. OCHRONA PRACY A PRZEPISY O CZASIE PRACY I URLOPACH WYPOCZYNKOWYCH Równowaga między życiem zawodowym i prywatnym pracownika w przepisach o czasie pracy: 1. Wprowadzenie; 2. Aksjologiczny wymiar pracy; 3. Work-life balance; 4. Regulacja czasu pracy; 5. Elastyczność czasu pracy; 6. Podsumowanie. Dodatkowe zatrudnienie w świetle ochronnej funkcji przepisów o czasie pracy: 1. Wstęp; 2. Zasada wolności pracy a prawna ochrona pracy; 3. Podmiot dodatkowo zatrudniający pracownika; 4. Rodzaj pracy jako kryterium wyodrębnienia dodatkowego zatrudnienia; 5. Praca w godzinach nadliczbowych a zatrudnienie dodatkowe; 6. Wnioski. Urlop wypoczynkowy jako instrument ochrony życia i zdrowia ludzkiego: 1. Uwagi wprowadzające; 2. Ochrona życia i zdrowia ludzkiego a przesłanki nabycia prawa do urlopu i jego wymiar; 3. Urlop wypoczynkowy jako instrument ochrony przed wypaleniem zawodowym?; 4. Ochrona życia i zdrowia a zasady prawa urlopowego; 5. Uwagi końcowe. Prawo do wypoczynku - refleksje na kanwie obywatelskiego projektu ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele: 1. Wprowadzenie; 2. Założenia normatywne projektu ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele; 3. Aksjologia projektu ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele; 4. Ocena projektu ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele; 5. Podsumowanie. Część IV. OCHRONA PRACY SZCZEGÓLNYCH GRUP PRACOWNIKÓW Ochrona pracujących kobiet a równouprawnienie kobiet i mężczyzn na rynku pracy: 1. Uwagi wstępne; 2. Równość traktowania i równość szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy jako przejaw równości materialnej; 3. Ochrona życia i zdrowia kobiet przed zagrożeniami środowiska pracy a równouprawnienie kobiet i mężczyzn na rynku pracy; 3.1. Cele i założenia nowelizacji art. 176 k.p. z 22.06.2016 r.; 3.2. Poprzedni stan prawny; 3.3. Stanowisko Unii Europejskiej i jego ocena; 3.4. Problemy związane z nowelizacją; 4. Ocena nowej regulacji prawnej. Wpływ nowelizacji działu ósmego Kodeksu pracy na zakres ochrony zdrowia pracownic w związku z macierzyństwem: 1. Uwagi wstępne; 2. Zmiany w zakresie zakazów zatrudniania kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia; 3. Zakazy zatrudniania kobiet przy pracach wzbronionych a nowe regulacje w zakresie urlopu macierzyńskiego; 4. Konkluzje. Ochrona pracy pracowników socjalnych: 1. Wstęp; 2. Status pracownika socjalnego; 3. Rodzaje zagrożeń w pracy pracownika socjalnego; 3.1. Zagrożenie zdrowia pracowników socjalnych; 3.2. Stres jako źródło zagrożenia zdrowia pracowników socjalnych; 4. Uprawnienia urlopowe; 5. Zakończenie. Ujawnienie orzeczenia o niepełnosprawności a realizacja obowiązku ochrony zdrowia i życia pracownika z niepełnosprawnością - wybrana problematyka: 1. Uwagi wprowadzające; 2. Pozyskiwanie informacji o niepełnosprawności od kandydatów do zatrudnienia a realizacja obowiązku ochrony zdrowia i życia pracownika z niepełnosprawnością; 3. Ujawnienie orzeczenia o niepełnosprawności a badania wstępne kandydatów do zatrudnienia i pracowników z niepełnosprawnością; 4. Ujawnienie orzeczenia o niepełnosprawności a badania okresowe pracowników z niepełnosprawnością; 5. Ujawnienie orzeczenia o niepełnosprawności a realizacja szczególnych obowiązków związanych z zatrudnianiem pracowników z niepełnosprawnością; 6. Podsumowanie. Część V. KONSEKWENCJE NIEZAPEWNIENIA OCHRONY ZDROWIA I ŻYCIA PRACOWNIKÓW Stwierdzenie choroby zawodowej - wybrane zagadnienia: 1. Wprowadzenie; 2. Wykaz chorób zawodowych; 3. Przyczyny choroby zawodowej; 4. Związek z pracą; 5. Orzeczenie lekarskie w sprawie choroby zawodowej; 6. Decyzja w sprawie choroby zawodowej; 7. Wnioski. Poszkodowani w wypadkach przy pracy - to nie tylko statystyka: 1. Uwagi wstępne; 2. Badania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy; 3. Kontrola przeprowadzania badań profilaktycznych i szkoleń bhp; 4. Kontrola oceny ryzyka zawodowego; 5. Zakończenie. Pracownicze prawo do powstrzymania się od wykonywania pracy w warunkach zewnętrznego zagrożenia zdrowia i życia: 1. Uwagi wstępne; 2. Przesłanki prawa do powstrzymania się od pracy; 3. Zawiadomienie przełożonego; 4. Zakres podmiotowy; 5. Powstrzymanie się od pracy i oddalenie z miejsca zagrożenia a opuszczenie stanowiska pracy; 6. Ochrona przed konsekwencjami powstrzymania się od pracy; 7. Powstrzymanie się od pracy - prawo czy obowiązek?; 8. Podsumowanie. Granice odpowiedzialności karnej członka zarządu spółki-pracodawcy za narażenie pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia i zdrowia: 1. Uwagi wstępne; 2. Źródła negatywnych następstw; 3. Karnoprawna odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy; 4. Podmiotowy zakres regulacji art. 220 k.k.; 5. Pozycja gwaranta nienastąpienia skutku; 6. Zarząd jako reprezentant pracodawcy - spółki kapitałowej; 7. Reprezentacja pracodawcy determinantą odpowiedzialności zarządu; 8. Powinności zarządu w sferze zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy; 9. Wina jako przesłanka odpowiedzialności karnej członka zarządu; 10. Prawidłowe rozłożenie obowiązków z zakresu bhp w spółce przesłanką braku odpowiedzialności członków zarządu. Kilka uwag o prawach i obowiązkach oraz odpowiedzialności pracodawców i pracowników z obszaru ochrony pracy: 1. Ochrona pracy - istota i zakres podmiotowy; 2. Odpowiedzialność podmiotu organizującego pracę; 3. Wpływ pracowników i ich przedstawicieli na działania pracodawców podejmowane w obszarze bhp; 4. Stosowanie przepisów z zakresu bhp, ich charakter i pozycja podmiotu obowiązanego do ich wykonywania;5. Informowanie o zagrożeniach jako szczególny obowiązek podmiotu organizującego pracę.