Logopedia to interdyscyplinarna dziedzina nauki, która bardzo szybko rozwinęła się w ostatnim dziesięcioleciu. Jej intensywny rozwój jest związany ze wzrostem zapotrzebowania społecznego wynikającego ze zwiększenia świadomości i wiedzy na temat zaburzeń mowy. W procesie diagnostyczno-terapeutycznym mowy najważniejsza jest rola logopedy, jednak najczęściej pełny sukces terapeutyczny osiąga się dopiero przy współpracy wielu specjalistów. Dlatego tak istotna w rozwoju myśli logopedycznej jest kooperacja wielu dziedzin nauki, świadcząca o interdyscyplinarności logopedii. Tom zawiera teoretyczne rozważania oraz wyniki badań własnych naukowców i praktyków, którzy reprezentują ośrodki naukowe, placówki oświatowe oraz terapeutyczne z całej Polski. Ukazali oni logopedię jako dziedzinę o interdyscyplinarnych podstawach, a także przyczynili się do kontynuacji dyskusji oraz współpracy specjalistów zajmujących się pomocą dzieciom i dorosłym z zaburzeniami mowy i języka. W monografii znajdują się rozważania specjalistów z różnych dziedzin – logopedii, neurologopedii, surdologopedii, onkologopedii, oligofrenopedagogiki, psychologii, ortodoncji, językoznawstwa, glottodydaktyki – co umożliwia wieloaspektowe spojrzenie na skomplikowane zagadnienie, jakim jest szeroko pojęta komunikacja. Ze Słowa wstępnego
Logopedia to interdyscyplinarna dziedzina nauki, która bardzo szybko rozwinęła się w ostatnim dziesięcioleciu. Jej intensywny rozwój jest związany ze wzrostem zapotrzebowania społecznego wynikającego ze zwiększenia świadomości i wiedzy na temat zaburzeń mowy. W procesie diagnostyczno-terapeutycznym mowy najważniejsza jest rola logopedy, jednak najczęściej pełny sukces terapeutyczny osiąga się dopiero przy współpracy wielu specjalistów. Dlatego tak istotna w rozwoju myśli logopedycznej jest kooperacja wielu dziedzin nauki, świadcząca o interdyscyplinarności logopedii.
Tom zawiera teoretyczne rozważania oraz wyniki badań własnych naukowców i praktyków, którzy reprezentują ośrodki naukowe, placówki oświatowe oraz terapeutyczne z całej Polski. Ukazali oni logopedię jako dziedzinę o interdyscyplinarnych podstawach, a także przyczynili się do kontynuacji dyskusji oraz współpracy specjalistów zajmujących się pomocą dzieciom i dorosłym z zaburzeniami mowy i języka. W monografii znajdują się rozważania specjalistów z różnych dziedzin - logopedii, neurologopedii, surdologopedii, onkologopedii, oligofrenopedagogiki, psychologii, ortodoncji, językoznawstwa, glottodydaktyki - co umożliwia wieloaspektowe spojrzenie na skomplikowane zagadnienie, jakim jest szeroko pojęta komunikacja.
1. Mowa, język, czytanie 2. Przyswajanie umiejętności czytania 3. Dysleksja rozwojowa, czylii specyficzne rozwojowe zaburzenia czytania 4. Właściwości mowy i jej zaburzenia u dzieci a dysleksja rozwojowa 5. Umiejętności językowe dzieci dyslektycznych 6. Struktura językowa opowiadań tworzonych przez dzieci dyslektyczne 7. Struktura treściowa opowiadań tworzonych przez dzieci z dysleksją 8. Rezultaty badań a profilaktyka i terapia dysleksji rozwojowej
Zawiera: Postępowanie logopedyczne. Standardy terapii I. Sprawności formacyjne: Diagnoza neurologiczna dzieci; Diagnostyka neuropsychologiczna dzieci i osób dorosłych; Diagnoza psychiatryczna – przewodnik po zaburzeniach mowy; Diagnoza audiofoniczna; Diagnoza laryngologiczno-foniatryczna. II. Zaburzenia mowy związane z niewykształconą kompetencją językową. 1. Głuchota: Usprawnianie percepcji słuchowej; Programowanie rozwoju fonologicznego dzieci z zaburzeniami słuchu; Postępowanie logopedyczne z zastosowaniem metody fonogestów; Postępowanie logopedyczne w głuchocie i niedosłuchu. Programowanie języka; 2. Dyslalia: Postepowanie logopedyczne w przypadku dyslalii, 3. Alalia prolongata: Postępowanie logopedyczne w przypadku alalii prolongaty; 4. Oligofazja: Postepowanie logopedyczne w przypadkach oligofazji; Postepowanie logopedyczne w przypadku zespołu Downa; 5. Opóźnienie rozwoju mowy na tle zaburzeń neurologicznych: Postępowanie logopedyczne w przypadkach alalii i niedokształcenia mowy o typie afazji; Standard postępowania logopedycznego w przypadku dzieci z padaczką; Postępowanie logopedyczne w przypadku zespołu mózgowego porażenia dziecięcego; Postępowanie logopedyczne w przypadku dzieci z zespołem poalkoholowym (FAS); 6. Dysleksja rozwojowa: Postepowanie logopedyczne w przypadku dysleksji rozwojowej; 7. Autyzm: Standard postepowania logopedycznego w przypadku autyzmu; Postepowanie logopedyczne w przypadku osób dorosłych z zespołem Aspergera. III. Zaburzenia mowy związane z zaburzeniami sprawności realizacyjnych: 1. Wczesna interwencja logopedyczna: Postępowanie logopedyczne w przypadku noworodków i niemowląt; 2. Dysfonia: Postepowanie logopedyczne w przypadkach osób z czynnościowymi zaburzeniami głosu, 3. Dysglosja: Postępowanie logopedyczne w przypadku osób z wadą zgryzu; Postępowanie logopedyczne u osób z dyslalią i ankylogosją; Postepowanie logopedyczne u osób po wycięciu nowotworu jamy ustnej; Standard postepowania logopedycznego w przypadku rozszczepu wargi i podniebienia; Postepowanie logopedyczne w przypadku osób laryngektomowanych; 4. Niepłynność mówienia: Diagnoza i terapia osób z zaawansowanym jąkaniem; 5. Dyzatria: Postepowanie logopedyczne w przypadku dyzatrii. IV. Zaburzenia mowy związane z rozpadem sprawności językowych i komunikacyjnych: 1. Afazja: Postępowanie logopedyczne w przypadkach afazji; 2. Pragnozja: Postepowanie logopedyczne w przypadku pragnozji; 3. Neurodegeneracja: Postepowanie logopedyczne w przypadkach chorób neurodegeneracyjnych, 4. Otepienie: Standardy postępowania logopedycznego w przypadku otępienia alzheimerowskiego, 5. Zespół czołowy: Postępowanie logopedyczne w przypadku zespołu psychorganicznego czołowego; 6. Zespół zamknięcia: Postepowanie logopedyczne w przypadku stanów ograniczonej świadomości i zespołu zamknięcia, 7. Schizofazja: Schizofazja. Zasady postepowania logopedycznego. V. Podtrzymywanie i doskonalenie sprawności językowych i komunikacyjnych: 1. Logopedia podeszłego wieku: Stabilizowanie normy interakcyjnej u osób w podeszłym wieku; 2. Logopedia artystyczna: Budowanie wzorcowej wymowy w wypowiedziach artystycznych; Standard postepowania logopedycznego w logopedii artystycznej.
Zgodnie z tradycją czasopisma problematyka szóstego tomu „Logopedii Silesiany” ukazuje komunikację i mowę w bogatej perspektywie opisu. Zaprezentowane artykuły odzwierciedlają troskę Autorów o możliwie jak najdoskonalszy sposób przedstawienia mowy w rozwoju i w zaburzeniach, by po raz kolejny podkreślić, że analiza zachowań porozumiewania się niezmiennie wskazuje na złożone aspekty ludzkiego poznania i funkcjonowania.
Sumienna i uważna obserwacja osób napotykających bariery w porozumiewaniu się to codzienność praktyki logopedycznej. Terapeuta krok po kroku analizuje sposoby funkcjonowania jednostki w kontaktach z otoczeniem, poszukując interpretacji dla ich rozpoznania i opisu. Dąży do odkrycia zespołu przyczyn występujących trudności w komunikowaniu się, gdyż ma świadomość, że natura, jakość i stan umiejętności tworzenia relacji człowieka z otaczającą go rzeczywistością są wielorako uwarunkowane. Budowanie programów terapii zaburzeń w porozumiewaniu się zarówno werbalnym, jak i niewerbalnym wymaga wiedzy lingwistycznej, biologicznych podstaw teoretycznych dotyczących rozwoju i funkcjonowaniu człowieka oraz znajomości mechanizmów psychologicznych i aspektów społeczno-pedagogicznych. Na procedurę logopedyczną składa się rozwijanie wszystkich typów kompetencji – komunikacyjnej, poznawczej (kulturowej) i językowej. Zasadnicze znaczenie dla rozumienia rzeczywistości ma rozumienie języka. Interdyscyplinarne kierunki badań logopedycznych pokazują, jak różnorodne, złożone i nierzadko dyskretne bywają czynniki wpływające na możliwości komunikowania się i stan rozwoju mowy. Tradycyjnie tematykę „Logopedii Silesiany” wyznaczają doświadczenia naukowo-badawcze i zawodowe autorów, które gromadzili, obserwując trudności w komunikacji językowej mówionej i pisanej dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Po raz kolejny idea rozpoznawania natury zaburzeń mowy połączyła znamienitych badaczy w dążeniu do opisu mowy zarówno w jej specyficznych, jak i w niespecyficznych kontekstach. (fragment Wstępu)
Sumienna i uważna obserwacja osób napotykających bariery w porozumiewaniu się to codzienność praktyki logopedycznej. Terapeuta krok po kroku analizuje sposoby funkcjonowania jednostki w kontaktach z otoczeniem, poszukując interpretacji dla ich rozpoznania i opisu. Dąży do odkrycia zespołu przyczyn występujących trudności w komunikowaniu się, gdyż ma świadomość, że natura, jakość i stan umiejętności tworzenia relacji człowieka z otaczającą go rzeczywistością są wielorako uwarunkowane. Budowanie programów terapii zaburzeń w porozumiewaniu się zarówno werbalnym, jak i niewerbalnym wymaga wiedzy lingwistycznej, biologicznych podstaw teoretycznych dotyczących rozwoju i funkcjonowaniu człowieka oraz znajomości mechanizmów psychologicznych i aspektów społeczno-pedagogicznych. Na procedurę logopedyczną składa się rozwijanie wszystkich typów kompetencji – komunikacyjnej, poznawczej (kulturowej) i językowej. Zasadnicze znaczenie dla rozumienia rzeczywistości ma rozumienie języka. Interdyscyplinarne kierunki badań logopedycznych pokazują, jak różnorodne, złożone i nierzadko dyskretne bywają czynniki wpływające na możliwości komunikowania się i stan rozwoju mowy. Tradycyjnie tematykę „Logopedii Silesiany” wyznaczają doświadczenia naukowo-badawcze i zawodowe autorów, które gromadzili, obserwując trudności w komunikacji językowej mówionej i pisanej dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Po raz kolejny idea rozpoznawania natury zaburzeń mowy połączyła znamienitych badaczy w dążeniu do opisu mowy zarówno w jej specyficznych, jak i w niespecyficznych kontekstach. (fragment Wstępu)
Z zaszczytem i przyjemnością oddajemy w ręce Czytelników kolejny, ósmy tom „Logopedii Silesiany”. W zebranych w nim pracach naukowych oraz stu-diach przypadków cenieni i uznani Autorzy z kraju i zagranicy podejmują się szerokiego omówienia różnorodnych zagadnień dotyczących diagnozy i terapii logopedycznej. Każdorazowo pogłębiona refleksja naukowa łączy się ze wskazywaniem metodologicznych uzasadnień dla prawideł komunikowania się, w tym nade wszystko komunikowania się językowego, oraz z tworzeniem podstaw dla nowych formuł postępowania logopedycznego.Język bowiem odgrywa w procesie porozumiewania się zasadniczą rolę. Co istotne, zarówno teoretycy, jak i praktycy logopedii patrzą na język nie jako na system złożony z podsystemów, ale jako na narzędzie budowania tożsamości i walencji kulturowej, gdyż jest on w swej istocie elementem konstytutywnym bycia człowiekiem. Nabycie określonych wzorów językowych determinuje postawę poznawczą jednostki wobec otaczającej rzeczywistości, a „ujęzykowienie głowy ludzkiej za pomocą więcej niż jednego myślenia językowego wprowadza do niej coś całkiem nowego”1. Za pomocą słów i budowanych z nich struktur poznajemy, przeżywamy, interpretujemy i oceniamy świat. Po raz kolejny obserwacja słowa w różnych jego realizacjach i odkrywanie przyczyn sprawiających, że człowiek zaczyna używać języka w taki a nie inny sposób, znajdują odzwierciedlenie w logo-pedycznej debacie nad naturą ludzkiego porozumiewania się – podejmowaniu przez badaczy opisu mowy w rozwoju i w zaburzeniach. (fragment Wstępu)
Z zaszczytem i przyjemnością oddajemy w ręce Czytelników kolejny, ósmy tom „Logopedii Silesiany”. W zebranych w nim pracach naukowych oraz stu-diach przypadków cenieni i uznani Autorzy z kraju i zagranicy podejmują się szerokiego omówienia różnorodnych zagadnień dotyczących diagnozy i terapii logopedycznej. Każdorazowo pogłębiona refleksja naukowa łączy się ze wskazywaniem metodologicznych uzasadnień dla prawideł komunikowania się, w tym nade wszystko komunikowania się językowego, oraz z tworzeniem podstaw dla nowych formuł postępowania logopedycznego.Język bowiem odgrywa w procesie porozumiewania się zasadniczą rolę. Co istotne, zarówno teoretycy, jak i praktycy logopedii patrzą na język nie jako na system złożony z podsystemów, ale jako na narzędzie budowania tożsamości i walencji kulturowej, gdyż jest on w swej istocie elementem konstytutywnym bycia człowiekiem. Nabycie określonych wzorów językowych determinuje postawę poznawczą jednostki wobec otaczającej rzeczywistości, a „ujęzykowienie głowy ludzkiej za pomocą więcej niż jednego myślenia językowego wprowadza do niej coś całkiem nowego”1. Za pomocą słów i budowanych z nich struktur poznajemy, przeżywamy, interpretujemy i oceniamy świat. Po raz kolejny obserwacja słowa w różnych jego realizacjach i odkrywanie przyczyn sprawiających, że człowiek zaczyna używać języka w taki a nie inny sposób, znajdują odzwierciedlenie w logo-pedycznej debacie nad naturą ludzkiego porozumiewania się – podejmowaniu przez badaczy opisu mowy w rozwoju i w zaburzeniach. (fragment Wstępu)
Zawiera: I. Z zagadnień podstawowych dla diagnozy logopedycznej: Badania eksperymentalne w praktyce logopedycznej; Uwagi do narzędzi diagnostycznych mojego autorstwa i współautorstwa (Danuta Emiluta-Rozya); Metodologia badań współczesnej wymowy polskiej; Analityczno-fonetyczna metoda oceny realizacji fonemów; Znaki fonetyczne do zapisu zdeformowanych realizacji fonemów. Alfabet międzynarodowy i slawistyczny. II. Z zagadnień diagnozowania logopedycznego w uszkodzeniach ośrodkowego układu nerwowego: anomia i jej wymiary. Sposoby diagnozowania; Ocena przydatności testu do oceny fluencji słownej w diagnostyce zaburzeń funkcji językowych u pacjentów z uszkodzeniem prawej półkuli mózgowej; Ocena rozumienia tekstu w pragnozji – założenia metodologiczne; Kompleksowa, interdyscyplinarna diagnoza i terapia osób z dyzartriami – uzasadnienie podejścia holistycznego; Diagnoza centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego (CAPD) w przypadku dzieci z ryzykiem dysleksji. III. Z problematyki diagnozowania (i usprawniania) logopedycznego w całościowych oraz w sprzężonych zaburzeniach rozwojowych: Skala do oceny profilu zaburzeń językowych w zespole Aspergera; Narzędzie lingwistyczne do oceny zaburzeń poznawczych u dzieci z padaczką; Diagnoza operacyjna i nominalna zaburzeń mowy w metodzie Dyna-Lingua M.S.; Czytanie i pisanie w terapii mowy prowadzonej metoda Dyna-Lingua M.S. – prezentacja prób badawczych; Ocena zaburzeń połykania i komunikowania się u osób z mózgowym porażeniem dziecięcym cierpiącym na dysfagię; Podstawowe trudności w diagnozie logopedycznej dzieci e spektrum autyzmu. IV. Wybrane aspekty diagnozy logopedycznej w zaburzeniach słuchu, głosu oraz płynności mówienia: Kwestionariusz słowotwórczy w ocenie kompetencji językowej dzieci z zaburzeniami słuchu; Wartość diagnostyczna wywiadu w badaniu logopedycznym osób po laryngektomii całkowitej; Badanie przesiewowe dziecka z niepłynnością mówienia. V. Z badań logopedycznych nad komunikacją językową w piśmie: „profil sprawności grafomotorycznych” jako narzędzie diagnozy logopedycznej; Badanie świadomości grafotaktycznej u osób dorosłych. Uwagi do procedur.
Norma czy zaburzenia rozwoju dzieci dwujęzycznych, Dziennik wydarzeń jako technika budowania komunikacji językowej, Znaczenie oceny rozwoju mowy dla diagnozy zespołu Aspergera, Zawiłości diagnozy a jednoznaczność terapii dzieci ze spektrum FASD, Neurobiologiczne podstawy prenatalnej stymulacji narządu słuchu, Stymulacja funkcji audytywnych w terapii zaburzeń mowy, O potrzebie wczesnej interwencji w przypadku dziecka z alalią, Wczesne wspomaganie rozwoju mowy dziecka dwujęzycznego. Profilaktyka logopedyczna w sytuacji dwujęzyczności klasycznej, Gotowość edukacyjna – o umiejętności artykulacji dźwięków mowy przez dzieci w wieku przedszkolnym (wybrane problemy), Torowanie ruchu artykulacyjnego, Problem percepcji czasu jako zagadnienie neurobiologiczne i logopedyczne, Czy płeć może determinować zaburzenia rozwoju języka? Wstępna analiza wpływu różnic w budowie i funkcjonowaniu mózgu kobiet i mężczyzn na werbalne opracowanie rzeczywistości z punktu widzenia obserwowanych zaburzeń rozwoju językowego, Między „głoska pisaną” a „literą mówiona” czyli o fenomenie i przekleństwie (nie)spójności mowy i pisma na przestrzeni dziejów – na wybranych przykładach źródłowych, Longitudinalne badania efektów wprowadzenia Symultaniczno-Sekwencyjnej Nauki Czytania do edukacji przedszkolnej
1. Ewolucja podejścia do niepełnosprawności intelektualnej- mowa, język, komunikacja; 2. Jakość komunikowania się ze społeczeństwem osób z niepełnosprawnością intelektualną; 3. Badania nad poziomem kompetencji językowych osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim i w normie.