Zgodnie z tradycją czasopisma problematyka szóstego tomu „Logopedii Silesiany” ukazuje komunikację i mowę w bogatej perspektywie opisu. Zaprezentowane artykuły odzwierciedlają troskę Autorów o możliwie jak najdoskonalszy sposób przedstawienia mowy w rozwoju i w zaburzeniach, by po raz kolejny podkreślić, że analiza zachowań porozumiewania się niezmiennie wskazuje na złożone aspekty ludzkiego poznania i funkcjonowania.
Sumienna i uważna obserwacja osób napotykających bariery w porozumiewaniu się to codzienność praktyki logopedycznej. Terapeuta krok po kroku analizuje sposoby funkcjonowania jednostki w kontaktach z otoczeniem, poszukując interpretacji dla ich rozpoznania i opisu. Dąży do odkrycia zespołu przyczyn występujących trudności w komunikowaniu się, gdyż ma świadomość, że natura, jakość i stan umiejętności tworzenia relacji człowieka z otaczającą go rzeczywistością są wielorako uwarunkowane. Budowanie programów terapii zaburzeń w porozumiewaniu się zarówno werbalnym, jak i niewerbalnym wymaga wiedzy lingwistycznej, biologicznych podstaw teoretycznych dotyczących rozwoju i funkcjonowaniu człowieka oraz znajomości mechanizmów psychologicznych i aspektów społeczno-pedagogicznych. Na procedurę logopedyczną składa się rozwijanie wszystkich typów kompetencji – komunikacyjnej, poznawczej (kulturowej) i językowej. Zasadnicze znaczenie dla rozumienia rzeczywistości ma rozumienie języka. Interdyscyplinarne kierunki badań logopedycznych pokazują, jak różnorodne, złożone i nierzadko dyskretne bywają czynniki wpływające na możliwości komunikowania się i stan rozwoju mowy. Tradycyjnie tematykę „Logopedii Silesiany” wyznaczają doświadczenia naukowo-badawcze i zawodowe autorów, które gromadzili, obserwując trudności w komunikacji językowej mówionej i pisanej dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Po raz kolejny idea rozpoznawania natury zaburzeń mowy połączyła znamienitych badaczy w dążeniu do opisu mowy zarówno w jej specyficznych, jak i w niespecyficznych kontekstach. (fragment Wstępu)
Sumienna i uważna obserwacja osób napotykających bariery w porozumiewaniu się to codzienność praktyki logopedycznej. Terapeuta krok po kroku analizuje sposoby funkcjonowania jednostki w kontaktach z otoczeniem, poszukując interpretacji dla ich rozpoznania i opisu. Dąży do odkrycia zespołu przyczyn występujących trudności w komunikowaniu się, gdyż ma świadomość, że natura, jakość i stan umiejętności tworzenia relacji człowieka z otaczającą go rzeczywistością są wielorako uwarunkowane. Budowanie programów terapii zaburzeń w porozumiewaniu się zarówno werbalnym, jak i niewerbalnym wymaga wiedzy lingwistycznej, biologicznych podstaw teoretycznych dotyczących rozwoju i funkcjonowaniu człowieka oraz znajomości mechanizmów psychologicznych i aspektów społeczno-pedagogicznych. Na procedurę logopedyczną składa się rozwijanie wszystkich typów kompetencji – komunikacyjnej, poznawczej (kulturowej) i językowej. Zasadnicze znaczenie dla rozumienia rzeczywistości ma rozumienie języka. Interdyscyplinarne kierunki badań logopedycznych pokazują, jak różnorodne, złożone i nierzadko dyskretne bywają czynniki wpływające na możliwości komunikowania się i stan rozwoju mowy. Tradycyjnie tematykę „Logopedii Silesiany” wyznaczają doświadczenia naukowo-badawcze i zawodowe autorów, które gromadzili, obserwując trudności w komunikacji językowej mówionej i pisanej dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Po raz kolejny idea rozpoznawania natury zaburzeń mowy połączyła znamienitych badaczy w dążeniu do opisu mowy zarówno w jej specyficznych, jak i w niespecyficznych kontekstach. (fragment Wstępu)
Z zaszczytem i przyjemnością oddajemy w ręce Czytelników kolejny, ósmy tom „Logopedii Silesiany”. W zebranych w nim pracach naukowych oraz stu-diach przypadków cenieni i uznani Autorzy z kraju i zagranicy podejmują się szerokiego omówienia różnorodnych zagadnień dotyczących diagnozy i terapii logopedycznej. Każdorazowo pogłębiona refleksja naukowa łączy się ze wskazywaniem metodologicznych uzasadnień dla prawideł komunikowania się, w tym nade wszystko komunikowania się językowego, oraz z tworzeniem podstaw dla nowych formuł postępowania logopedycznego.Język bowiem odgrywa w procesie porozumiewania się zasadniczą rolę. Co istotne, zarówno teoretycy, jak i praktycy logopedii patrzą na język nie jako na system złożony z podsystemów, ale jako na narzędzie budowania tożsamości i walencji kulturowej, gdyż jest on w swej istocie elementem konstytutywnym bycia człowiekiem. Nabycie określonych wzorów językowych determinuje postawę poznawczą jednostki wobec otaczającej rzeczywistości, a „ujęzykowienie głowy ludzkiej za pomocą więcej niż jednego myślenia językowego wprowadza do niej coś całkiem nowego”1. Za pomocą słów i budowanych z nich struktur poznajemy, przeżywamy, interpretujemy i oceniamy świat. Po raz kolejny obserwacja słowa w różnych jego realizacjach i odkrywanie przyczyn sprawiających, że człowiek zaczyna używać języka w taki a nie inny sposób, znajdują odzwierciedlenie w logo-pedycznej debacie nad naturą ludzkiego porozumiewania się – podejmowaniu przez badaczy opisu mowy w rozwoju i w zaburzeniach. (fragment Wstępu)
Z zaszczytem i przyjemnością oddajemy w ręce Czytelników kolejny, ósmy tom „Logopedii Silesiany”. W zebranych w nim pracach naukowych oraz stu-diach przypadków cenieni i uznani Autorzy z kraju i zagranicy podejmują się szerokiego omówienia różnorodnych zagadnień dotyczących diagnozy i terapii logopedycznej. Każdorazowo pogłębiona refleksja naukowa łączy się ze wskazywaniem metodologicznych uzasadnień dla prawideł komunikowania się, w tym nade wszystko komunikowania się językowego, oraz z tworzeniem podstaw dla nowych formuł postępowania logopedycznego.Język bowiem odgrywa w procesie porozumiewania się zasadniczą rolę. Co istotne, zarówno teoretycy, jak i praktycy logopedii patrzą na język nie jako na system złożony z podsystemów, ale jako na narzędzie budowania tożsamości i walencji kulturowej, gdyż jest on w swej istocie elementem konstytutywnym bycia człowiekiem. Nabycie określonych wzorów językowych determinuje postawę poznawczą jednostki wobec otaczającej rzeczywistości, a „ujęzykowienie głowy ludzkiej za pomocą więcej niż jednego myślenia językowego wprowadza do niej coś całkiem nowego”1. Za pomocą słów i budowanych z nich struktur poznajemy, przeżywamy, interpretujemy i oceniamy świat. Po raz kolejny obserwacja słowa w różnych jego realizacjach i odkrywanie przyczyn sprawiających, że człowiek zaczyna używać języka w taki a nie inny sposób, znajdują odzwierciedlenie w logo-pedycznej debacie nad naturą ludzkiego porozumiewania się – podejmowaniu przez badaczy opisu mowy w rozwoju i w zaburzeniach. (fragment Wstępu)
Zawiera: I. Z zagadnień podstawowych dla diagnozy logopedycznej: Badania eksperymentalne w praktyce logopedycznej; Uwagi do narzędzi diagnostycznych mojego autorstwa i współautorstwa (Danuta Emiluta-Rozya); Metodologia badań współczesnej wymowy polskiej; Analityczno-fonetyczna metoda oceny realizacji fonemów; Znaki fonetyczne do zapisu zdeformowanych realizacji fonemów. Alfabet międzynarodowy i slawistyczny. II. Z zagadnień diagnozowania logopedycznego w uszkodzeniach ośrodkowego układu nerwowego: anomia i jej wymiary. Sposoby diagnozowania; Ocena przydatności testu do oceny fluencji słownej w diagnostyce zaburzeń funkcji językowych u pacjentów z uszkodzeniem prawej półkuli mózgowej; Ocena rozumienia tekstu w pragnozji – założenia metodologiczne; Kompleksowa, interdyscyplinarna diagnoza i terapia osób z dyzartriami – uzasadnienie podejścia holistycznego; Diagnoza centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego (CAPD) w przypadku dzieci z ryzykiem dysleksji. III. Z problematyki diagnozowania (i usprawniania) logopedycznego w całościowych oraz w sprzężonych zaburzeniach rozwojowych: Skala do oceny profilu zaburzeń językowych w zespole Aspergera; Narzędzie lingwistyczne do oceny zaburzeń poznawczych u dzieci z padaczką; Diagnoza operacyjna i nominalna zaburzeń mowy w metodzie Dyna-Lingua M.S.; Czytanie i pisanie w terapii mowy prowadzonej metoda Dyna-Lingua M.S. – prezentacja prób badawczych; Ocena zaburzeń połykania i komunikowania się u osób z mózgowym porażeniem dziecięcym cierpiącym na dysfagię; Podstawowe trudności w diagnozie logopedycznej dzieci e spektrum autyzmu. IV. Wybrane aspekty diagnozy logopedycznej w zaburzeniach słuchu, głosu oraz płynności mówienia: Kwestionariusz słowotwórczy w ocenie kompetencji językowej dzieci z zaburzeniami słuchu; Wartość diagnostyczna wywiadu w badaniu logopedycznym osób po laryngektomii całkowitej; Badanie przesiewowe dziecka z niepłynnością mówienia. V. Z badań logopedycznych nad komunikacją językową w piśmie: „profil sprawności grafomotorycznych” jako narzędzie diagnozy logopedycznej; Badanie świadomości grafotaktycznej u osób dorosłych. Uwagi do procedur.
1. Funkcje mowy dwojga dzieci sześcioletnich; 2. Typy i stadia rozmów między dziećmi od lat 4 do 7; 3. Rozumienie się wzajemne i wyjaśnienia słowne miedzy rówieśnikami od 6 do 8 lat; 4. Niektóre właściwości rozumienia słownego u dzieci w wieku od 9 do 11 lat; 5. Pytania dziecka sześcioletniego.
List Minister Ewy Junczyk-Ziomeckiej, Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, do organizatorów i uczestników konferencji; 1. Mowa nienawiści w regulacjach prawa polskiego i europejskiego: Projekty nowelizacji art. 256 k.k.; Ochrona przed mową nienawiści- powództwo cywilne czy akt oskarżenia?; Nowa nienawiści- przesłanki depenalizacji; Decyzja ramowa w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii jako trudny kompromis wobec mowy w Unii Europejskiej; Trzecia droga: środki administracyjne w zwalczaniu mowy nienawiści (głos w dyskusji); 2. Mowa nienawiści w orzecznictwie sądów polskich i międzynarodowych organów kontrolnych: Orzecznictwo Komitetu Praw Dziecka oraz Komitetu ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej ONZ dotyczące granic swobody wypowiedzi w odniesieniu do mowy nienawiści; Koncepcja "nadużycia prawa" w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności a mowa nienawiści; Orzecznictwo sądów polskich w sprawach dotyczących mowy nienawiści w świetle badań Stowarzyszenia przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii "Otwarta Rzeczpospolita"; Kilka uwag o art. 17 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (głos w dyskusji); Sprawa Alicji Tysiąc (głos w dyskusji); 3. Mowa nienawiści- aspekty społeczne: Globalizacja mowy nienawiści; Język polskiego antysemityzmu; Obecność mowy nienawiści w życiu społecznym i debacie publicznej; Mowa nienawiści w religijnym prawie żydowskim: przypadek Miriam (glos w dyskusji); Język nienawiści w ustach polityków polskich. Analiza zagadnienia na bazie internetowych wydań środków komunikacji społecznej- pod koniec pierwszego dziesięciolecia XXI wieku; Mowa nienawiści w Radiu Maryja
1. Biologia molekularna przetwarzania informacji przez komórki nerwowe. 2. Neuroprzekaźniki i ich receptory. 3. Neuron i sieci neuronowe. 4. Komórka glejowa - partner neuronu. 5. Mózg a układ odpornościowy. 6. Rozwój osobniczy mózgu ssaków. 7. Ewolucja mózgu ssaków. 8. Percepcja. 9. Zaburzenia widzenia powstałe w wyniku wczesnej deprywacji wzrokowej. 10. Rola rdzenia kręgowego pnia mózgu w zachowaniu ruchowym. 11. Mechanizmy sterowania ruchami dowolnymi. 12. Wpływ informacji dotykowych i bólowych na zachowanie ruchowe. 13. Stres i ból. 14. W poszukiwaniu molekularnych mechanizmów pamięci. 15. Anatomiczne podstawy pamięci. 16. Procesy warunkowania. 17. Neurofizjologiczne mechanizmy zachowania emocjonalnego. 18. Depresje i uzależnienia lekowe. 19. Lateralizacja funkcji psychicznych w mózgu człowieka. 20. Mózgowe mechanizmy mowy. 21. Mózg, płeć i hormony. 22. Starzenie się układu nerwowego. 23. Choroba Alzheimera. 24. Neuroplastyczność. 25. W poszukiwaniu integracyjnych mechanizmów działania.
1. Biologia molekularna przetwarzania informacji przez komórki nerwowe. 2. Neuroprzekaźniki i ich receptory. 3. Neuron i sieci neuronowe. 4. Komórka glejowa - partner neuronu. 5. Mózg a układ odpornościowy. 6. Rozwój osobniczy mózgu ssaków. 7. Ewolucja mózgu ssaków. 8. Percepcja. 9. Zaburzenia widzenia powstałe w wyniku wczesnej deprywacji wzrokowej. 10. Rola rdzenia kręgowego pnia mózgu w zachowaniu ruchowym. 11. Mechanizmy sterowania ruchami dowolnymi. 12. Wpływ informacji dotykowych i bólowych na zachowanie ruchowe. 13. Stres i ból. 14. W poszukiwaniu molekularnych mechanizmów pamięci. 15. Anatomiczne podstawy pamięci. 16. Procesy warunkowania. 17. Neurofizjologiczne mechanizmy zachowania emocjonalnego. 18. Depresje i uzależnienia lekowe. 19. Lateralizacja funkcji psychicznych w mózgu człowieka. 20. Mózgowe mechanizmy mowy. 21. Mózg, płeć i hormony. 22. Starzenie się układu nerwowego. 23. Choroba Alzheimera. 24. Neuroplastyczność. 25. W poszukiwaniu integracyjnych mechanizmów działania.
Zawiera: 1. MUTYZM WYBIÓRCZY - PODSTAWY TEORETYCZNE: Mutyzm wybiórczy słowami dziecka; Historia; Kryteria diagnostyczne; Milczenie w niektórych sytuacjach - główny objaw mutyzmu wybiórczego; Mutyzm wybiórczy a inne zaburzenia; Trudności współwystępujące; Występowanie; Dwujęzyczność (bilingwizm) a mutyzm wybiórczy; Etiologia (przyczyny); Czynniki podtrzymujące objawy mutyzmu wybiórczego; Mutyzm wybiórczy u starszych dzieci i młodzieży; Konsekwencje nieleczenia mutyzmu wybiórczego; Podsumowanie w pytaniach. 2. POMOC DZIECKU Z MUTYZMEM WYBIÓRCZYM I JEGO RODZINIE: Metody terapeutyczne mutyzmu wybiórczego na świecie; Mutyzm wybiórczy w realiach polskiego systemu edukacji i zdrowia; Poradnia psychologiczno-pedagogiczna; Poradnia Zdrowia Psychicznego; Autorski model pracy terapeutycznej Barbary Ołdakowskiej-Żyłki; Diagnoza; Terapia indywidualna dziecka; Technologia w terapii mutyzmu wybiórczego - AAC; Praca z rodziną; Terapia grupowa dzieci; Praca z rodzicami równoległa do terapii grupowej dzieci; Wczasy terapeutyczne „Moje dziecko czasami milczy”. 3. PORADNIK DLA RODZICÓW: Drodzy rodzice!; Rola rodziców i dalszej rodziny; Poza gabinetem terapeuty - rola interwencji w codziennym otoczeniu dziecka; Mutyzm wybiórczy jako problem podrzędny innym trudnościom; Dziecko z mutyzmem wybiórczym w niecodziennych sytuacjach; Poza szkołą - zajęcia dodatkowe. 4. PORADNIK DLA NAUCZYCIELI I SPECJALISTÓW: Dziecko z mutyzmem wybiórczym w przedszkolu i szkole; Rola wychowawców i nauczycieli; Strategie pomocy w placówce edukacyjnej; Rola innych specjalistów; Współpraca pomiędzy specjalistami; Mutyzm mutyzmowi nierówny: dwie płaszczyzny pracy nad mutyzmem wybiórczym; Współpraca z rodzicami; Pomoc konsultacyjna na odległość. 5. STUDIA PRZYPADKÓW: Mutyzm wybiórczy u bliźniąt. Załącznik 1. Kwestionariusz wywiadu. Załącznik 2. Zajęcia terapeutyczne dla dzieci z mutyzmem wybiórczym. Załącznik 3. Scenariusze zajęć indywidualnych. Bibliografia. Spis tabel i rysunków.
Norma czy zaburzenia rozwoju dzieci dwujęzycznych, Dziennik wydarzeń jako technika budowania komunikacji językowej, Znaczenie oceny rozwoju mowy dla diagnozy zespołu Aspergera, Zawiłości diagnozy a jednoznaczność terapii dzieci ze spektrum FASD, Neurobiologiczne podstawy prenatalnej stymulacji narządu słuchu, Stymulacja funkcji audytywnych w terapii zaburzeń mowy, O potrzebie wczesnej interwencji w przypadku dziecka z alalią, Wczesne wspomaganie rozwoju mowy dziecka dwujęzycznego. Profilaktyka logopedyczna w sytuacji dwujęzyczności klasycznej, Gotowość edukacyjna – o umiejętności artykulacji dźwięków mowy przez dzieci w wieku przedszkolnym (wybrane problemy), Torowanie ruchu artykulacyjnego, Problem percepcji czasu jako zagadnienie neurobiologiczne i logopedyczne, Czy płeć może determinować zaburzenia rozwoju języka? Wstępna analiza wpływu różnic w budowie i funkcjonowaniu mózgu kobiet i mężczyzn na werbalne opracowanie rzeczywistości z punktu widzenia obserwowanych zaburzeń rozwoju językowego, Między „głoska pisaną” a „literą mówiona” czyli o fenomenie i przekleństwie (nie)spójności mowy i pisma na przestrzeni dziejów – na wybranych przykładach źródłowych, Longitudinalne badania efektów wprowadzenia Symultaniczno-Sekwencyjnej Nauki Czytania do edukacji przedszkolnej
1. Ewolucja podejścia do niepełnosprawności intelektualnej- mowa, język, komunikacja; 2. Jakość komunikowania się ze społeczeństwem osób z niepełnosprawnością intelektualną; 3. Badania nad poziomem kompetencji językowych osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim i w normie.
1. Bariery w funkcjonowaniu osób niewidomych: Definicja i typizacja niepełnosprawności; Etiologia i postaci dysfunkcyjnych wzroku; Problemy w funkcjonowaniu osób niewidomych. 2. Nowe media a funkcjonowanie poznawczo - emocjonalno-społeczne człowieka: Komputer, Internet, multimedia - konwencja terminologiczna i rozwój zastosowań; Wspomaganie funkcjonowania człowieka technologiami informacyjnymi. 3. Formy wspomagania osób niewidomych nowymi technologiami informacyjnymi: Rehabilitacja i diagnostyka komputerowa; Znaczenie nowych technologii informacyjnych dla osób niewidomych. 4. specjalistyczny sprzęt komputerowy i oprogramowanie dla osób z dysfunkcją wzroku: Pismo dla niewidomych; Programy mówiące i syntezatory mowy; Odwzorowanie obrazów za pomocą technologii komputerowej; Tyflointernet. 5. Nowe media wspomagające funkcjonowanie niewidomych dorosłych w świetle badań własnych: Wyniki badań sondażowych; Wywiady autobiograficzno-narracyjne. 6. Dostępność, powszechność oraz przystępność nowych technologii informacyjnych wśród osób niewidomych; Wspomaganie poznawczo-emocjonalno-społeczne funkcjonowania osób niewidomych nowymi technologiami informacyjnymi