1. Teoretyczne podstawy controllingu; 2. Instrumentarium controllingu; 3. Podstawowe narzędzia rachunkowości zarządczej a instrumentarium controllingu; 4. Ocena controllingu a przedsiębiorstwach działających na terenie Polski i propozycje jego zastosowań

Zawiera: Wstęp. Część I. Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów w systemie informacyjnym. Rozdział 1. Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa: Wprowadzenie; 1.1. Rozwój rachunku kosztów i rachunkowości zarządczej; 1.2. Cel, istota i zakres rachunkowości zarządczej; 1.3. Controlling a rachunkowość zarządcza; 1.4. Miejsce rachunku kosztów w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa; 1.5. Nowoczesny system zarządzania kosztami (controlling kosztów); 1.5.1. Koszty jako efekt celowego wykorzystania zasobów; 1.5.2. Obiekty kosztów;1.5.3. System zarządzania (controlling kosztów); Literatura; Podstawowe terminy. Część II. Rachunek kosztów. Rozdział 2. Pomiar i prezentacja informacji o kosztach w sprawozdaniu finansowym: Wprowadzenie; 2.1. Prezentacja i ewidencja kosztów dla celów sprawozdawczości zewnętrznej; 2.1.1. Prezentacja informacji o kosztach w sprawozdaniu finansowym; 2.1.2. Cele sprawozdawczego rachunku kosztów; 2.1.3. Pomiar i rejestracja kosztów w układzie rodzajowym; 2.1.4. Funkcjonalna (podmiotowa) struktura organizacyjna przedsiębiorstwa w rozwiązaniach ewidencyjnych rachunku kosztów; 2.1.5. Pomiar i rejestracja kosztów w układzie rodzajowo-kalkulacyjnym; 2.2. Kalkulacja kosztów produktów w tradycyjnych rozwiązaniach rachunku kosztów; 2.2.1. Cel i obiekt kalkulacji; 2.2.2. Wpływ organizacji produkcji na wybór metody kalkulacji; 2.2.3. Rodzaje i metody kalkulacji stosowane w sprawozdawczym rachunku kosztów; 2.2.4. Kalkulacja podziałowa i jej odmiany; 2.2.5. Kalkulacja doliczeniowa i jej odmiany; 2.3. Rachunek kosztów normalnych; 2.4. Działalność pomocnicza; 2.4.1. Rozliczenie kosztów wydziałów pomocniczych; 2.4.2. Kalkulacja kosztów świadczeń działalności pomocniczej; 2.4.3. Metody rozliczania świadczeń działalności pomocniczej. Rozdział 3. Koszty w problemowych rachunkach decyzyjnych: Wprowadzenie; 3.1. Proces podejmowania decyzji; 3.2. Podstawowe pojęcia w problemowym rachunku kosztów; 3.3. Zastosowanie problemowych rachunków decyzyjnych; 3.3.1. Decyzja „wytworzyć czy kupić”; 3.3.2. Decyzja „utrzymanie czy zaprzestanie produkcji”; 3.3.3. Decyzja „przetwarzanie czy sprzedaż produktów”; 3.3.4. Realizacja specjalnego zamówienia; 3.3.5. Optymalizacja decyzji w warunkach ograniczonych zasobów. Rozdział 4. Rachunek kosztów zmiennych: Wprowadzenie; 4.1. Rachunek kosztów zmiennych; 4.1.1. Zachowanie się kosztów pod wpływem zmian w poziomie aktywności. Koszty stałe i koszty zmienne; 4.1.2. Czynniki mające wpływ na zachowanie się kosztów; 4.2. Wykorzystanie koncepcji rachunku kosztów zmiennych do wyceny zapasów i ustalania wyniku na sprzedaży; 4.3. Metody wyodrębniania kosztów stałych i zmiennych. Rozdział 5. Nowoczesny rachunek kosztów: Wprowadzenie; 5.1. Przyczyny powstania i rozwoju nowoczesnych rozwiązań rachunku kosztów; 5.2. Zdefiniowanie rachunku kosztów działań w wybranych podręcznikach amerykańskich i polskich; 5.3. Rachunek kosztów działań; 5.3.1. Prezentacja koncepcji rachunku kosztów działań przez Kaplana i Coopera; 5.3.2. Budowa modelu rachunku kosztów działań; 5.3.3. Hierarchiczny model kosztów; 5.4. Pożądany model rachunku kosztów działań; 5.4.1. Podejście zasobowe; 5.4.2. Kalkulacja kosztów w pożądanym modelu rachunku kosztów działań; 5.5. Rozwój rachunku kosztów działań; 5.5.1. Rachunek kosztów działań sterowany czasem (time-driven activity-based costing); 5.5.2. Obiektowy rachunek kosztów; Literatura; Podstawowe terminy. Część III. Rachunkowość zarządcza zorientowana na pomiar i zrozumienie tworzenia wartości dla klienta. Rozdział 6. Wykorzystanie informacji o kosztach dla potrzeb podejmowania decyzji kształtujących rentowność portfela produktów i klientów: Wprowadzenie; 6.1. Rola rachunku kosztów w dostarczeniu prawidłowej informacji do zarządzania rentownością portfela produktów; 6.1.1. Wykorzystanie informacji z rachunku kosztów działań do zarządzania rentownością produktów; 6.1.2. Znaczenie hierarchii kosztów produktów w prawidłowym podejmowaniu decyzji kształtujących rentowność; 6.2. Kształtowanie rentowności portfela klientów, kanałów dystrybucji oraz rynków; 6.2.1. Wykorzystanie informacji z rachunku kosztów działań do zarządzania rentownością klientów, kanałów dystrybucji i rynków; 6.2.2. Znaczenie hierarchii kosztów klienta w prawidłowym podejmowaniu decyzji kształtujących rentowność; 6.3. Budowanie raportów rentowności we współczesnych przedsiębiorstwach – doświadczenia praktyczne; 6.3.1. Definiowanie obiektów o różnej rentowności; 6.3.2. Ustalenie przychodów dla zdefiniowanych obiektów; 6.3.3. Ustalenie kosztów dla zdefiniowanych obiektów. Rozdział 7. Wykorzystanie informacji o kosztach dla potrzeb optymalizacji kosztów w łańcuchu wartości: Wprowadzenie; 7.1. Zarządzanie zasobami oraz działaniami w przedsiębiorstwie; 7.1.1. Zarządzanie zasobami; 7.1.2. Działania dodające wartość dla klienta i niedodające jej; 7.1.3. Analiza czynników kosztotwórczych; 7.2. Zarządzanie kosztami jakości; 7.3. Zarządzanie kosztami dostawców; 7.4. Zarządzanie niewykorzystanym potencjałem; 7.4.1. Wpływ optymalizacji operacyjnej na wysokość kosztów zasobów zaangażowanych; 7.4.2. Identyfikacja niewykorzystanego potencjału; 7.4.3. Przypisanie odpowiedzialności za niewykorzystany potencjał w przedsiębiorstwie; 7.5. Alternatywne podejścia do zarządzania efektywnością w łańcuchu wartości; 7.5.1. Optymalizacja przy wykorzystaniu teorii ograniczeń; 7.5.2. Szczupłe zarządzanie i szczupła rachunkowość (lean accounting). Rozdział 8. Zarządzanie kosztami nowych produktów i technologii: Wprowadzenie; 8.1. Rachunek kosztów docelowych; 8.1.1. Ustalanie kosztu docelowego; 8.1.2. Ustalenie kosztu możliwego do osiągnięcia; 8.2. Metody wspierające osiąganie kosztu; 8.2.1. Analiza kosztów łańcucha wartości nowego produktu; 8.2.2. Analiza wartości produktu; 8.2.3. Kaizen costing; 8.2.4. Proces projektowania produktów zmierzający do łatwiejszego produkowania i obsługi posprzedażnej; 8.2.5. Strategia wspólnych platform produktów. Rozdział 9. Wykorzystanie rachunku kosztów zmiennych do pomiaru efektywności oraz podejmowania decyzji w krótkim okresie: Wprowadzenie; 9.1. Analiza: koszty – rozmiary produkcji – zysk; 9.1.1. Podstawowe założenia analizy: koszty – rozmiary produkcji – zysk; 9.1.2. Analiza wrażliwości przy niezmienionych kosztach stałych. Wskaźnik (współczynnik) marży na pokrycie (WMNP); 9.1.3. Punkt krytyczny; 9.1.4. Marża bezpieczeństwa; 9.1.5. Uwzględnienie w analizie KRPZ planowanego zysku na sprzedaży oraz planowanego zysku ze sprzedaży po opodatkowaniu; 9.1.6. Analiza wrażliwości przy zmianach w poziomie kosztów stałych. Dźwignia operacyjna. Stopień dźwigni operacyjnej; 9.1.7. Analiza KRPZ przy produkcji wieloasortymentowej; 9.2. Podejmowanie decyzji; 9.2.1. Uwzględnienie czynników ograniczających przy produkcji wieloasortymentowej; 9.2.2. Specjalne decyzje cenowe; 9.3. Segmentowy rachunek marż pokrycia; Literatura; Podstawowe terminy. Część IV. Rachunkowość zarządcza w procesie pomiaru i komunikowania wyników działalności Rozdział 10. Balanced scorecard: Wprowadzenie; 10.1. Balanced scorecard – sformalizowany sposób wdrożenia strategii przedsiębiorstwa; 10.1.1. Balanced scorecard – brakujące narzędzie procesu zarządzania strategicznego; 10.1.2. Proces przełożenia strategii na działanie przy wykorzystaniu balanced scorecard; 10.2. Budowa balanced scorecard; 10.2.1. Perspektywa finansowa; 10.2.2. Perspektywa klienta; 10.2.3. Perspektywa procesów wewnętrznych; 10.2.4. Perspektywa uczenia się i wzrostu; 10.2.5. Podstawowe zasady budowy balanced scorecard; 10.3. BSC jako system zarządzania strategią; 10.3.1. Cykl zarządzania strategią przy wykorzystaniu balanced scorecard; 10.4. Wdrażanie balanced scorecard; 10.4.1. Klarowanie strategii; 10.4.2. Wypracowanie celów strategicznych; 10.4.3. Budowanie związków przyczynowo-skutkowych; 10.4.4. Wybór miar oraz określenie ich wartości obecnych i docelowych; 10.4.5. Opracowanie inicjatyw strategicznych; 10.4.6. Uruchomienie balanced scorecard; 10.4.7. Sformalizowany proces realizacji strategii a wyniki przedsiębiorstw. Rozdział 11. Budżety jako instrument zarządzania: Wprowadzenie; 11.1. Istota ośrodków odpowiedzialności i pomiar efektów ich działalności; 11.1.1. Kontrola zarządzania w organizacjach zdecentralizowanych; 11.1.1.1. Rachunkowość według ośrodków odpowiedzialności; 11.1.1.2. Ośrodki odpowiedzialności; 11.1.2. Ośrodki kosztów; 11.1.2.1. Koszty kontrolowane i koszty niekontrolowane; 11.1.2.2. Ośrodki kosztów standardowych; 11.1.2.3. Ośrodki kosztów dyskrecjonalnych; 11.1.3. Ośrodki przychodów; 11.1.4. Ośrodki rentowności; 11.1.5. Ceny wewnętrzne; 11.1.5.1. Poziom cen wewnętrznych dla transferu z ośrodka kosztów i rentowności; 11.1.5.2. Negocjowana cena wewnętrzna a korzyści przedsiębiorstwa; 11.1.6. Ośrodki inwestycji; 11.1.6.1. Stopa zwrotu z aktywów (ROI); 11.1.6.2. Nadwyżka wyniku na działalności operacyjnej (RI); 11.1.6.3. Ekonomiczna wartość dodana (EVA); 11.2. Budżety – istota i zasady tworzenia; 11.2.1. Pojęcie koncepcji zarządzania z wykorzystaniem budżetów; 11.2.1.1. Co to jest budżet?; 11.2.1.2. Istota kontroli budżetowej; 11.2.2. Planowanie strategiczne, taktyczne, operacyjne (budżet); 11.2.3. Proces budżetowania, jego zadania i zasady funkcjonowania; 11.2.3.1. Zadania budżetów; 11.2.3.2. Etapy procesu budżetowania; 11.2.3.3. Rodzaje i źródła standardów w procesie tworzenia budżetu; 11.2.4. Budżet wiodący i jego elementy; 11.2.5. Metody tworzenia budżetu wiodącego; 11.2.5.1. Budżety kroczące; 11.2.5.2. Budżety przyrostowe i „od zera”; 11.2.5.3. Budżetowanie odgórne i partycypacyjne; 11.2.6. Ilustracja budżetu wiodącego (ogólnego); 11.2.6.1. Dane dotyczące sprzedaży; 11.2.6.2. Produkcja; 11.2.6.3. Informacje dotyczące kosztów produkcji; 11.2.6.4. Koszty sprzedaży; 11.2.6.5. Koszty ogólnego zarządu; 11.2.6.6. Środki pieniężne; 11.2.6.7. Działalność inwestycyjna; 11.2.6.8. Informacje dotyczące zobowiązań podatkowych; 11.2.6.9. Opracowanie budżetu; 11.3. Kontrola wykonania budżetu – wykorzystanie rachunku kosztów standardowych; 11.3.1. Budżet statyczny – wyjściowy (static budget) i odchylenia od budżetu statycznego (static budget variances); 11.3.2. Budżet elastyczny (flexible budget), odchylenia od budżetu elastycznego (flexible budget variances); 11.3.3. Analiza odchyleń kosztów; 11.3.3.1. Odchylenia kosztów materiałów bezpośrednich; 11.3.3.2. Odchylenia kosztów robocizny bezpośredniej; 11.3.3.3. Odchylenia zmiennych kosztów pośrednich produkcji; 11.3.3.4. Odchylenia stałych kosztów pośrednich produkcji; 11.3.4. Ujawnianie i rozliczanie odchyleń – odchylenia istotne i nieistotne; 11.4. Krytyka tradycyjnego budżetowania jako narzędzia zarządzania w XXI wieku i kierunki zmian; 11.5. Budżetowanie z wykorzystaniem rachunku kosztów działań; 11.5.1. Konstrukcja modelu rachunku kosztów działań dla potrzeb budżetowania; 11.5.2. Szacowanie standardu zużycia zasobów i działań w modelu rachunku kosztów działań dla potrzeb budżetowania; 11.5.3. Proces sporządzania budżetu według koncepcji Activity Based Budgeting (ABB) – FAZA I – tworzenie planu; 11.5.4. Aktualizacja budżetu według koncepcji Activity Based Budgeting (ABB) na podstawie rzeczywistej wielkości produkcji/sprzedaży – FAZA II; 11.5.5. Kontrola wykonania budżetu sporządzonego przy wykorzystaniu Activity Based Budgeting (ABB) – FAZA III; Rozdział 12. Decyzje inwestycyjne w rachunkowości zarządczej – budżetowanie kapitałowe: Wprowadzenie; 12.1. Istota budżetowania kapitałowego; 12.2. Modele budżetowania kapitałowego; 12.3. Klasyfikacja projektów; 12.4. Etapy procesu budżetowania kapitałowego; 12.5. Istotne przepływy pieniężne w budżetowaniu kapitałowym; 12.6. Techniki budżetowania kapitałowego; 12.6.1. Metody statyczne; 12.6.1.1. Rachunek porównawczy kosztów; 12.6.1.2. Rachunek porównawczy zysków; 12.6.1.3. Metoda okresu zwrotu; 12.6.1.4. Księgowa stopa zwrotu; 12.6.2. Techniki dynamiczne; 12.6.2.1. NPV; 12.6.2.2. Wskaźnik wartości zaktualizowanej netto; 12.6.2.3. Indeks zyskowności; 12.6.2.4. Wewnętrzna stopa zwrotu; 12.6.2.5. Modyfikacje wewnętrznej stopy zwrotu; 12.7. Instrukcja budżetowa; 12.8. Problemy budżetowania kapitałowego; 12.8.1. Ryzyko w procesie budżetowania kapitałowego; 12.8.2. Koszt kapitału w budżetowaniu kapitałowym; 12.8.3. Inflacja w procesie budżetowania kapitałowego. Rozdział 13. Rachunkowość zarządcza jako baza informacyjna dla raportowania zintegrowanego: Wprowadzenie; 13.1. Istota i cele raportowania zintegrowanego; 13.2. Elementy raportu zintegrowanego; 13.3. Model biznesu w raportowaniu zintegrowanym; 13.4. Rola rachunkowości zarządczej w raportowaniu zintegrowanym; Literatura; Podstawowe terminy.

Zawiera: Wstęp. O autorze. Rozdział 1. Istota i zadania operacyjnej rachunkowości zarządczej. Rozdział 2. Złożone problemy klasyfikacji kosztów na potrzeby zarządzania. Rozdział 3. Analiza relacji koszty-wolumen-zysk dla przedsiębiorstwa jednoasortymentowego. Rozdział 4. Analiza relacji koszty-wolumen–zysk dla przedsiębiorstwa wieloasortymentowego, analiza dźwigni i analiza wrażliwości. Rozdział 5. Podejmowanie decyzji w krótkim czasie. Rozdział 6. Wyodrębnienie i ocena ośrodków odpowiedzialności za koszty, przychody, zyski i inwestycje. Rozdział 7. Zaawansowane problemy budowy i wykorzystania wielostopniowych oraz wieloblokowych rachunków kosztów i wyników. Rozdział 8. Polityka cenowa. Rozdział 9. Ceny transferowe w strukturach zdecentralizowanych. Rozdział 10. Budżetowanie poziomu działalności, przychodów i kosztów. Rozdział 11. Struktura i zasady sporządzania głównego budżetu przedsiębiorstwa. Rozdział 12. Ocena wykonania budżetów dla wyodrębnionych ośrodków odpowiedzialności i firmy jako całości. Rozdział 13. Zarządzanie zapasami za pomocą modelu ekonomicznej wielkości zamówienia. Rozdział 14. Zarządzanie zapasami dokładnie na czas oraz przy wykorzystaniu teorii ograniczeń. Rozdział 15. Organizacja systemu rachunkowości zarządczej – rola specjalistów rachunkowości zarządczej (controllingu). Rozdział 16. Ewolucja rachunkowości zarządczej. Sugerowane odpowiedzi do pytań testowych i studiów przypadków. Wyjaśnienia do pytań testowych. Bibliografia. Spis studiów przypadków – problematyka. Wykaz skrótów.

1. Budżetowanie kosztów w firmie produkcyjnej; 2. Planowanie finansowe w firmie produkcyjnej; 3. Kontrola wykonania budżetów operacyjnych i finansowych; 4. Rachunek kosztów standardowych w budżetowaniu i kontroli 5. Rachunek kosztów działania - ABC; 6. Strategiczna karta wyników jako system pomiaru działalności i zarządzania strategicznego; 7. Organizacja i informatyzacja controllingu we współczesnym przedsiębiorstwie.

1. Istota i zakres controllingu, 2. Controlling w strukturze organizacji przedsiębiorstwa, 3. Controlling strategiczny i jego instrumenty, 4. Controlling operacyjny i jego instrumenty, 5. Controlling gospodarki zasobami przedsiębiorstwa, 6. Controlling funkcjonalny, 7. Controlling w ośrodkach odpowiedzialności przedsiębiorstwa, 8. Controlling zorientowany na wartość przedsiębiorstwa, 9. Systemy informatyczne w controllingu

1. Controlling, 2. Rachunkowość zarządcza, 3. Koszty w zarządzaniu, 4. Planowanie i budżetowanie, 5. Narzędzia informatyczne