Zawiera: Wstęp. Rozdział 1. Teoretyczne podstawy procesu upolitycznienia problemów społecznych. Jak starzenie się społeczeństwa staje się przedmiotem polityki państwa: 1.1. Model procesu upolitycznienia; 1.2. Podmiotowy i przedmiotowy wymiar procesu upolitycznienia; 1.3. Czynniki źródłowe i determinujące przebieg procesu upolitycznienia; 1.4. Starzenie się społeczeństwa jako przedmiot polityki państwa. Rozdział 2. Polityka wobec starzenia się społeczeństwa w Polsce po 1989 roku. Najważniejsze działania i aktorzy: 2.1. Polityka demograficzna i polityka wobec starzenia się społeczeństwa – rozważania terminologiczne; 2.2. Wymiar podmiotowy polityki demograficznej w Polsce; Instytucje międzynarodowe; Rada Ministrów i administracja centralna; Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej; Władza ustawodawcza; Organy doradcze i eksperckie; Władza sądownicza i instytucje kontrolne; Administracja samorządowa; Partie polityczne; Organizacje pozarządowe; 2.3. Tworzenie polityki demograficznej po 1989 roku. Rozdział 3. Analiza dyskursu politycznego wokół problemu starzenia się społeczeństwa w Polsce: 3.1. Rola partii politycznych w procesie upolitycznienia; 3.2. Okres I. Lata 1991-1997; 3.3. Okres II. Lata 1997-2001; 3.4. Okres III. Lata 2001-2005; 3.5. Okres IV. Lata 2005-2007; 3.6. Okres V. Lata 2007-2015; 3.7. Okres VI. 2015-2017; 3.8. Najważniejsze momenty w procesie upolitycznienia problemu starzejącego się społeczeństwa w Polsce. Rozdział 4. Analiza dyskursu medialnego wokół problemu starzenia się społeczeństwa w Polsce: 4.1. Rola mediów w procesie upolitycznienia starzenia się społeczeństwa; 4.2. Założenia i metodologia badania dyskursu medialnego; 4.3. Dyskurs medialny a proces upolitycznienia starzenia się społeczeństwa w Polsce – wyniki analizy; 4.4. Rola państwa wobec problemu starzejącego się społeczeństwa w opinii ekspertów; 4.5. Krytyka działań państwa podejmowanych w odpowiedzi na starzejące się społeczeństwo; 4.6. Poparcie działań politycznych podejmowanych wobec problemu starzejącego się społeczeństwa; 4.7. Propozycje rekomendacji działań politycznych wobec problemu starzejącego się społeczeństwa. Rozdział 5. Proces upolitycznienia starzenia się społeczeństwa w Polsce w opinii polityków i ekspertów: 5.1. Założenia i metodologia badania; 5.2. Problem starzenia się społeczeństwa w opinii polityków i ekspertów; 5.3. Początek procesu upolitycznienia starzenia się społeczeństwa w Polsce w opinii polityków i ekspertów; 5.4. Ustawa o wieku emerytalnym i program „Rodzina 500 plus” jako kluczowe momenty w procesie upolitycznienia starzenia się społeczeństwa w Polsce; 5.5. Opieka długoterminowa jako wyzwanie związane ze starzeniem się społeczeństwa. Rozdział 6. Działania polityczne wobec starzejącego się społeczeństwa oraz ich uwarunkowania na poziomie regionalnym: 6.1. Obecna i przewidywana sytuacja demograficzna polskich regionów; 6.2. Strategie rozwoju demograficznego jako odpowiedź na starzejące się społeczeństwo; 6.3. Czynniki inicjujące działania polityczne wobec starzejącego się społeczeństwa na poziomie regionalnym – wyniki badania jakościowego; 6.4. Uwarunkowania działań politycznych podejmowanych w odpowiedzi na zmiany demograficzne; 6.5. W kierunku systemowej regionalnej polityki wobec starzenia się ludności. Podsumowanie. Załącznik. Bibliografia. Spis tabel i rysunków.

1. Starzenie się ludności- aspekt teoretyczny: Proces starzenia się ludności a sprawiedliwość i równość międzypokoleniowa; Starość jako wyzwanie- aspekt demograficzny i ubezpieczeniowy; Polityka społeczna wobec ludzi starych- pozycja wskaźników oceny; 2. Starzenie się ludności w wybranych krajach sąsiadujących w Polska: Starzenie się ludności Zachodniej Ukrainy; Problemy starzenia się społeczeństwa Ukrainy; Problemy starzenia się wybranych grup ludności polskiej na Litwie; 3. Ujęcie przestrzenne procesu starzenie się ludności- Polska: Przestrzenne zróżnicowanie starzenia się ludności w Polsce na tle Europy ze szczególnym uwzględnieniem państw Unii Europejskiej; Przestrzenne zróżnicowanie starzenie się ludności w Polsce w ułudzie miast i gmin w okresie 1988-1998; Przestrzenne zróżnicowanie procesu starzenia się ludności na Dolnym Śląsku; Proces starzenia się ludności b. województwa płockiego. Stan obecny i perspektywy; Ludność w starszym wieku w rolniczych gospodarstwach rodzinnych; 4. Partycypacja osób w starszym wieku w procesie pracy- aspekt ekonomiczny i medyczny: Starzenie się ludności w wieku produkcyjnym w Polsce. Czynniki starzenie się ogółu ludności. Liczba i struktura ludności w wieku produkcyjnym- mobilnym i niemobilnym; Wiek jako determinant zdolności do pracy ze szczególnym uwzględnieniem wysiłku fizycznego; Zmiany w sprawności funkcji psychologicznych spowodowane starzeniem się a niezawodność starszych pracowników; Czynniki różnicujące poziom świadczeń emerytalnych; Przesłanki powrotu do czynnego życia zawodowego na emeryturze; 5. Determinanty umieralności w starszych grupach wieku: Pozamedyczne predykatory umieralności w późnej starości. Badanie krakowskie; Zmiany natężenia zgonów osób starszych a długość życia mieszkańców Polski w latach dziewięćdziesiątych; Województwa o krańcowych wartościach przeciętnego trwania życia; Wybrane aspekty sytuacji epidemiologicznej chorób nowotworowych w populacji ludzi starych województwa łódzkiego; 6. Jakość życia i uwarunkowania sytuacji zdrowotnej osób w starszym wieku: Jakość życia starszych mieszkańców Łodzi; Sytuacja mieszkaniowa gospodarstw domowych emerytów; Przestrzenne i materialne zróżnicowanie sytuacji starszych, samotnych osób korzystających z pomocy mieszkający; Miejsce zamieszkania a samoocena aktywności osób starszych; Od opieki do samopomocy seniorów- próba przeglądu form wsparcia; Status socjoekonomiczny a stan zdrowia wśród starszych wiekiem mieszkańców Krakowa; Wykorzystanie danych demograficzno-epidemiologicznych w zabezpieczeniu opieki zdrowotnej dla populacji subregionu, ze szczególnym uwzględnieniem osób starszych; Zachowania dotyczące inhalowania dymu tytoniowego osób w wieku poprodukcyjnym.

Polska w obliczu starzenia się społeczeństwa; Memoriał komitetu dla Najwyższych Władz Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie programu działań na rzecz poprawy sytuacji ludzi w starszym wieku; Polscy seniorzy w przyszłości; Perspektywy zdrowotne starszej populacji; Ubezpieczenia społeczne i pielęgnacyjne wobec procesu starzenia się społeczeństwa; Aktywność zawodowa i zatrudnienie ludzi starszych; Internet a populacja osób starszych; Roboty w służbie ludzi starszych; Warunki życia i mieszkaniowe osób starszych; Edukacja, aktywność kulturalna, rekreacja ludzi starzejących się; Psychologiczno-społeczne uwarunkowania procesu starzenia się społeczeństwa; W poszukiwaniu syntezy i programu działania; Rola badań i technologii w starzejącym się społeczeństwie ze zmniejszającą się liczbą dzieci.

1. Struktura demograficzna starszego odłamu ludności w województwach (stan aktualny i prognozy do roku 2030); 2. Osoby starsze w gospodarstwach jednoosobowych; 3. Migracje seniorów w największych miastach w Polsce; 4. Rynek pracy w obliczu starzenia się mieszkańców Polski; 5. Stan zdrowia Polek i Polaków w starszym wieku- zróżnicowanie przestrzenne; 6. Zapotrzebowanie na instytucjonalne formy pomocy osobom starszym w perspektywie dwudziestu pięciu lat w świetle aktualnych determinant w miko i makroskali.

1. Demograficzne aspekty procesu starzenia się: Proces starzenia się ludności polski w perspektywie trzech najbliższych dziesięcioleci; Ruch naturalny i migracje a proces starzenia się ludności w Polsce; Z rozważań nad cywilizacyjnymi aspektami procesów demograficznych; Starzenia się ludności w województwach nadmorskich Polski; Proces starzenia się ludności miejskiej w Polsce 1990-2002; Migracje wewnętrzne ludzi w starszym wieku; Osoby w starszym wieku w polskim rolnictwie; Pierwsze rezultaty Programu Badania Polskich Stulatków PolStu2001; 2. Sytuacja zdrowotna i umieralność osób w starszym wieku: I. Zdrowie: Niepełnosprawność osób starszych w świetle wyników NSP 2002; Niepełnosprawność osób starszych; Projekcja liczby niepełnosprawnych seniorów do 2030 r.; Aktywność ruchowa Kobie i mężczyzn w wieku zaawansowanym z Górnego Śląska; Zmiany zachodzące w zakresie aktywności życiowej polskich stulatków miedzy ich 90. A 100. rokiem życia; Urazy wśród ludzi w starszym wieku w perspektywie europejskiej i krajowej; Choroby układu krążenia- najważniejszy problem zdrowotny w populacji ludzi starych na przykładzie województwa łódzkiego; Nieprawidłowości w żywieniu danej grupy osób starszych oraz propozycje zmian w kierunki prozdrowotnym; Ocena zależności między wybranymi cechami społeczno-demograficznymi a samooceną stanu zdrowia starszych mieszkańców Łodzi; Ludzie w starszym wieku jako sprawcy przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu; II. Umieralność: Przestrzenne zróżnicowanie umieralności według wieku; Przeciętne dalsze trwanie życia osób w starszym wieku w Polsce w latach 1950-2002 i próba szacunku do 2012 r.; Struktura przyczynowa zgonów osób w wieku poprodukcyjnym z terenu województwa dolnośląskiego; Gwałtowne przyczyny zgonów ludzi w starszym wieku; Samobójstwa osób starszych; Umieralność osób starszych w województwie śląskim; Eutanazja a ludzie w podeszłym wieku; 3. Polityka społeczna w obliczu procesu starzenia się: Polityka społeczna wobec cyklu życia. Faza starości; Lokalna polityka społeczna wobec osób starszych na przykładzie Częstochowy; Praca socjalna jako odpowiedź na kryzysy starości; 4. Wsparcie rodzinne i instytucjonalne kierowane do starszych: Ludzie starzy a problem samotności; Polityka rodzina wobec zadania organizacji systemu opieki nad ludźmi starymi; Starość i jej jakość w warunkach instytucji opiekuńczej; Pojęcie wsparcia społecznego i problemy jego pomiaru ze szczególnym uwzględnieniem populacji seniorów; Percepcja wsparcia społecznego przez osoby starsze- mieszkańców małych społeczności; 5. Warunki bytu i jakość życia osób starszych: Uwarunkowania jakości życia ludzi starszych na polskiej wsi; Mieszkanie jutra ludzi starszych- nadzieja czy zagrożenie?; Konsumpcja gospodarstw domowych z uwzględnieniem przychodu pochodzącego ze świadczeń społecznych; Poziom życia gospodarstw domowych emerytów w województwie łódzkim w świetle wyników Narodowego Spisu Powszechnego 2002; Formy spędzania czasu wolnego przez osoby stare na przykładzie działalności Uniwersytetów Trzeciego Wieku; Jakość życia i potrzeby ludzi starszych (na przykładzie Jaworzna); 6. Ekonomiczny wymiar przygotowania do życia w fazie starości: Uwarunkowania pozycji potrzeby bezpieczeństwa w okresie starości w strukturze potrzeb polskich gospodarstw domowych; Aspekty demograficzne świadczeń emerytalnych; Konsekwencje proponowanych zmian w zasadach kalkulacji świadczeń emerytalnych w Polsce; Finansowy wymiar zadań systemu zabezpieczenia społecznego w dobie starzenia się społeczeństwa polskiego; Czy przystąpienie do UE może zwiększyć ryzyko permanentnego starego portfela emerytur?; Aktywizacja starszych ludzi na rynku pracy: bariery i możliwości; Potrzeba zabezpieczenia własnej starości w świadomości ludzi młodych; Miesięczne przyrosty oszczędności ludzi starszych na podstawie wyników badań budżetów gospodarstw domowych.

CZ.I Problemy zdrowotne i opieka nad starzejącym się społeczeństwem: 1. Problemy zdrowotne starzejącego się społeczeństwa, 2. Korzystanie osób starszych ze świadczeń medycznych i opiekuńczych. Cz.II Dostępność opieki zdrowotnej i pomocy społecznej dla osób starszych w Polsce w latach 1990-2004: 1. Teoretyczne podstawy metod badawczych zastosowanych w badaniu dostępności świadczeń zdrowotnych, 2. Wpływ zmian w podstawowej opiece zdrowotnej na jej dostępność dla osób starszych, 3. Wpływ zmian w zakresie pielęgniarstwa środowiskowego na jego dostępność dla osób starszych, 4. Promocja zdrowia ludzi w wieku starszym - założenia teoretyczne oraz ocean realizacji, 5. Wpływ zmian w zakresie specjalistycznego lecznictwa ambulatoryjnego na jego dostępność dla osób starszych, 6. Dostępność lecznictwa szpitalnego dla osób starszych, 7. Rozwój lecznictwa geriatrycznego w Polsce, 8. Wpływ zmian w organizacji rehabilitacji i lecznictwa uzdrowiskowego na dostępność świadczeń dla osób starszych, 9. Zaopatrzenie w wyroby medyczne - środki pomocnicze i przedmioty ortopedyczne, 10. Wpływ rozwoju stacjonarnej opieki długoterminowej na jej dostępność dla osób starszych, 11. Dostępność instytucji pomocy społecznej dla osób starszych w latach 1990-2004, 12. Nowe rozwiązania prawne w dziedzinie pomocy społecznej i opieki zdrowotnej przyjęte w latach 1990-2004 i ich wpływ na sytuację osób starszych. Cz.III Sposób funkcjonowania systemów opieki zdrowotnej i pomocy społecznej w odniesieniu do wybranych problemów zdrowotnych osób starszych: 1. Metody zastosowane w badaniu dostępności opieki zdrowotnej i pomocy społecznej dla osób starszych na przykładach wybranych problemów zdrowotnych, 2. Etap I - funkcjonowanie systemu opieki zdrowotnej i pomocy społecznej w punktu widzenia pracowników ochrony zdrowia, 3. Etap II - funkcjonowanie systemu opieki zdrowotnej i pomocy społecznej w opinii opiekunów osób starszych. Podsumowanie: 1. Próba oceny badań podjętych w projekcie CLESA, 2. Zmiany w zakresie szczególnych kategorii dostępności świadczeń w altach 1990-2004, 3. Szczegółowe omówienie dostępności świadczeń opieki zdrowotnej i pomocy społecznej dla osób starszych