1. Teraźniejszość- diagnoza sytuacja i jej uwarunkowania: Polityka edukacyjna unii Europejskiej wobec wyzwań współczesności; Reformatorskie sukcesy i porażki w dziedzinie edukacji szkolnej; Edukacja polska wobec przełomów i wyzwań. Reformy w świecie pozorów; Uwarunkowania rozwoju edukacji w Polsce; O potrzebie uspołecznienia polskiej szkoły, czyli o niedokończonej zmianie oświatowej; Czy polska szkoła jest przystosowania do działania w stanie niekończących się reform?; Dlaczego szkoła działa tak jak działa?; Triada niedopasowania. O misji polskiej szkoły; Krok w kierunku nauczycielskiej i uczniowskiej autonomii; Czy współczesna szkoła uczy przyswajania i przezywania wartości?; Podmiotowość w edukacji. Edukacja do podmiotowości; 2. Zmiana- projekty i mechanizmy: Podmiotowy wymiar rozwoju człowieka, społeczeństwa i gospodarki; Szkoła bierności? Czy szkoła może pomóc budować postawy przedsiębiorcze i innowacyjne; Wartość edukacji w świetle raportów minionego i obecnego stulecia; Program- podręcznik-nauczyciel. Jędrzejewicz potrzebny od zaraz@; Stabilny stołek oświatowy; Pieniądze to nie wszystko; Odpowiedzialność i otwartość w edukacji dla rozwoju; Koniec szkoły?

I: Pytania o współczesną edukację. Przyszłość edukacji i pedagogiki w świecie bez przyszłości. Ratujmy naszą młodzież. Między opisem a normą. Poznanie a społeczny świat życia. Pedagogika - dziesięć lat później (1994-2004) - szkic o kondycji dyscypliny naukowej oraz próbach sprostania potrzebom społecznym. Teraźniejszość w dialogu z edukacyjną przeszłością (po roku 1989). Historyzm i antyhistoryzm w polskiej myśli pedagogicznej XIX i XX w. Edukacja we współczesnej debacie publicznej. Wzrost znaczenia edukacji w życiu publicznym. Zjawiska żywiołowe w rozwoju polskiej edukacji/ Idea współodpowiedzialności a model racjonalności dyskursywnej. Przyczynek do projektu nowej paidei. II: Kulturowe konteksty edukacji. Normatywność tradycyjna i współczesna względność w wychowaniu. Problemy aksjologiczne. Młodzież i wielość rzeczywistości kultury współczesnej. "Porzucona generacja": młodzież polska wobec wyzwań "społeczeństwa ryzyka". Tożsamość młodzieży w społeczeństwie naśladowczym. Refleksyjny akcjonizm - ku posttradycyjnej konstrukcji tożsamości. Rodzaj i edukacja - feministyczne interpretacje fenomenu "zadomowienia" i "obcości" nauczycieli i uczniów w przestrzeni szkolnej liceum ogólnokształcącego. Ciało w obszarze wychowania (między intelektualizmem a somatyzmem). III: Rynkowe konteksty edukacji. Nadzieje i zagrożenia globalizacji. Urbanizacja versus globalizacja. Edukacja w obliczu marginalizacji społecznej. Wolny rynek edukacyjny a zagrożenia dla demokracji. Edukacja w coraz bardziej ciekawym świecie. Mit o zrównoważeniu edukacji rynkowej? Edukacja - biznes czy misja? Urynkowienie edukacji - szansa czy zagrożenie? "Koniec pracy" czy koniec zatrudnienia? Edukacja wobec presji światowego rynku. Niewolnik korporacji i outsider, czyli kim być w świecie (bez) zatrudnienia, albo o produkcji edukacji. Mechanizmy agresji i przemocy występujące u dzieci i młodzieży z rodzin pracujących oraz pozostających bez pracy. Standardy kwalifikacji zawodowych nauczycieli - między oczekiwaniami społecznymi a praktyką edukacyjną. Nauczyciel wobec wartości wychowawczych w perspektywie kultury neoliberalnej. Problem na pograniczu pedeutologii i ekonomii. IV: Szkoła jako miejsce praktyk i badań edukacyjnych. Dys(a)kredytacja pedagogiki w uczelniach akademickich szkołach zawodowych. Pragmatyka oglądu szkoły. Przeźroczysta pedagogika. Jak badać szkołę i uczniów? Poszukiwania własne poza stereotypem. Pedagogika wobec stereotypowej wiedzy o szkole. Studenci pedagogiki wobec dialogu - warunku rozumienia. Edukacja zintegrowana w okresie ponowoczesnej moderny. Świadomość obywatelska nauczycieli szkół drugiej szansy.. Nauczyciel w przestrzeni publicznej. Wypalenie zawodowe nauczycieli szkolnictwa specjalnego. Ocena zjawiska i wybrane społeczne jego uwarunkowania.

I. Humanistyka - kultura - myśl pedagogiczna: 1.Między socjologią a pedagogiką (próba określenia situsu pedagogiki we współczesnej Polsce).2. Z problematyki społecznego zaangażowania pedagogiki: "upolitycznienie" i "polityczność" jako jej pulsujące kategorie. 3. Wolność akademicka. Istota, założenia i kontrowersje. 4. Pedagogika jako logos edukacji. 5. Bezradność czy zaniechanie - usprawiedliwieni czy winni? Pedagogowie w czasach potrzeby. 6. "Ogólność" pedagogicznego myślenia w warunkach traumy kulturowej. 7. Pedagogiczne badania teoretyczno-praktyczne. 8. O stanie współczesnej (współczesnych) teorii wychowania.9. Przemiany teorii pedagogicznej. II. Pedagogika wobec lokalnych, regionalnych i globalnych kontekstów społecznych, ekonomicznych, gospodarczych i politycznych: 1. Zmiana społeczna jako wyzwanie dla pedagogiki. 2. Nierówności społeczne w polskim szkolnictwie jako przedmiot badań i interwencji pedagogicznych. 3. Nowe akcenty w pedagogice pracy - w kontekście trendów XXI w. 4. Społeczno-gospodarcze uwarunkowania rozwoju kształcenia zawodowego. 5. Regionalizm-przeszłość i współczesność - wyzwania dla edukacji. 6. Edukacja międzykulturowa w przestrzeni regionalnej, europejskiej i planetarnej. 7. Społeczeństwo ryzyka-perspektywa pedagogiki społecznej w początkach XXI w. 8. Pedagogika dorosłych wobec problemów osób niepełnosprawnych. 9. Współczesne problemy pedagogiki specjalnej w perspektywie członkostwa w Unii Europejskiej. 10. Pedagogika wczesnoszkolna-współczesne problemy i zadania. 11. Edukacja dzieci na wsi. Studium możliwości. III. Pedagogika a edukacja - nauczyciel i oświata: 1. Tożsamość nauczycieli-prymat identyczności czy różnicy? 2. Reformowanie systemu czy "łapanie czarnego kota w ciemnym pokoju poszukiwaniu perspektywy reformy w systemie edukacji i przemian w szkole wyższej. 3. Kształtować czy wspomagać?-Dylemat myśli pedagogicznej i niekonsekwentna edukacja szkolna. 4. Pedagogika wobec reformowanej oświaty. 5. Rozwój logicznego myślenia priorytetem współczesnej szkoły. 6. Nauki humanistyczne a praktyka kształcenia dorosłych. 7. Funkcje, zadania i kompetencje nauczycieli wobec reformy systemu edukacji. 8. Edukacja medialna i informatyczna we współczesnej technologii kształcenia. 9. Pedagogika wobec wyzwań technologicznych współczesnego świata. 10. Współczesne teorie zmian edukacyjnych a koncepcje przyszłej szkoły. 11. Nauczyciel wobec wyzwań i zagrożeń edukacji XXI w. 12. Polscy nauczyciele wobec awansu zawodowego (doniesienie z badań) 13. Edukacja medialna, informacyjna, informatyczna - przenikanie przestrzeni. 14. Problemy oceny kwalifikacji zawodowych i zatrudniania pedagogów specjalnych. 15. Start zawodowy nauczycieli klas początkowych.

Cz. I Szkoła na przełomie wieków: Kompetencje autorskie nauczyciela a obywatelskość jako wymiar tradycji europejskich; Polityka edukacyjna a konkurencyjność kapitału ludzkiego; Podstawowe zasady edukacji w społeczeństwie demokratycznym; Prawa człowieka i wychowanie do wartości w edukacji szkolnej Unii Europejskiej. Zarys problematyki; Dylematy aksjologiczne w pedagogice resocjalizacyjnej; Orientacja proeuropejska - rozważania o naturze pojęcia; Integracja Europy - problemy wychowawcze i społeczne; Aspekt europejski w poszukiwaniu optymalnego modelu polskiej edukacji; Margines czy integralna część Europy - młodzi uczestnicy Modelu Parlamentu Europejskiego o byciu Polakiem w Europie; Humanistyczna wizja współczesnej szkoły i nauczyciela; Szkoła na przełomie wieków. O potrzebie stawiania pytań; Zasady rozwoju systemów edukacyjnych XX wieku; Średnia szkoła Montessori. Z doświadczeń Szkoły Woods w Houston w stanie Teksas; Edukacja przedszkolna w krajach Unii Europejskiej; Recepcja europejskich metod wychowania fizycznego w polskich placówkach przedszkolnych; Współdziałanie nauczyciela przedszkola z rodziną; Koncepcja "szkoły wychowawczej" Józefa Mirskiego (1882-1943); Edukacja wielokulturowa jako problem kształtu polityki oświatowej; Szkoła zawodowa w perspektywie integracji Europy; Koncepcja sukcesu życiowego młodzieży szkół średnich w kontekście wpływu wychowawczego szkoły; Nowy typ szkoły policealnej i jej słuchacze (na przykładzie Policealnego Studium Detektywów i Pracowników Ochrony w Krakowie); Problemy szkolnictwa ukraińskiego na przełomie wieków; Niektóre problemy rozwoju kształcenia zawodowo-technicznego na Ukrainie w okresie przemian społecznych; Ukraińskie średnie i wyższe szkolnictwo na ziemiach zachodnich w okresie międzywojennym w kontekście integracji europejskiej; Cz. II Przygotowanie nauczycieli do pracy w reformowanej szkole: Konteksty rozwoju kompetencyjności zawodowej nauczyciela; Podmiotowość nauczyciela w procesie reformy edukacyjnej; psychospołeczne uwarunkowania postaw nauczycieli wobec reformy oświaty (raport z badań); Obszary wiedzy nauczyciela na temat twórczej aktywności dziecka w aspekcie potrzeb edukacyjnych integrującej się europy; Kształcenie i doskonalenie nauczycieli w świetle celów Unii Europejskiej - propozycje rozwiązań; Kształtowanie kompetencji zawodowych nauczyciela a umiejętności kluczowe; Metody aktywizujące w kształceniu kompetencji zawodowych nauczyciela. Kształtowanie kompetencji nauczycieli w zakresie pełnienia funkcji wychowawczej; Sposoby rozwijania kompetencji nauczycieli związanych z komunikowaniem się; Nauczyciel współdziałający; Kształcenie nauczycieli dla potrzeb edukacji integracyjnej; Aktualne problemy edukacji dzieci z dysfunkcją wzroku; Przygotowanie nauczycieli do pracy w klasach integracyjnych; Przygotowanie pedagogów specjalnych do pracy w zreformowanym systemie oświatowym - w opinii studentów; Zagrożenia młodego człowieka w świadomości kandydatów na nauczycieli; Warunki wspomagające rozwoju dziecka - deklaracje i fakty; Problemy edukacyjne w świetle paradygmatów Unii Europejskiej; Kształtowanie kompetencji nauczyciela w zakresie edukacji zdrowotnej wobec nowego paradygmatu nauki o zdrowiu; Osobowość nauczyciela wychowania fizycznego w opinii uczniów klas VII i VIII; Przygotowanie do pracy zawodowej nauczycieli liceów ogólnokształcących w Zamościu (stan i perspektywy - sondaż diagnostyczny); Syndrom wypalenia zawodowego nauczycieli - badania porównawcze (główne tezy referatu); Cz. III Uczeń w procesie edukacji: Interakcje nauczyciela i ucznia a obraz nauczyciela w oczach ucznia; Pułapki i zagrożenia stwarzane młodzieży przez świat dorosłych przyczyną narastającej patologii społecznej. Implikacje edukacyjne; Diagnoza bezradności intelektualnej uczniów klas VI; Twórczy wymiar funkcjonowania nauczyciela i ucznia w kontekście wyzwań współczesnej edukacji; Myślenie dialogiczne a możliwość przekroczenia subiektywizmu w relacji nauczyciel - uczeń; Komunikacja między nauczycielem a uczniem; O potrzebie kształcenia umiejętności niewerbalnego komunikowania się nauczyciela z uczniami (komunikat z badań); Rola wzmocnień pozytywnych i negatywnych w edukacji szkolnej; Unisex zachowań społecznych - wybór czy konieczność w procesie socjalizacji; Sytuacje stresowe w szkole - próba diagnozy i propozycje działań profilaktycznych; Przemoc wśród dzieci jako realne zagrożenie dla współczesnej szkoły podstawowej - możliwości profilaktycznych oddziaływań; Zagrożenia dzieci i młodzieży agresją i przemocą; Przeciwdziałanie zagrożeniom młodzieży na przykładzie Centrum Kompetencyjnego Młodzieżowego Ośrodka Wczesnej Terapii "Maraton" w Głogowie; Tożsamość młodzieży w sytuacji pogranicza; Wpływ środków masowego przekazu na rozwój emocjonalny dzieci i młodzieży w świetle Konwencji o Prawach Dziecka; Możliwości i ograniczenia terapii psychopedagogicznej uczestników procesu edukacyjnego (nauczyciele, uczniowie, rodzice); Współpraca szkoły z rodzicami w świetle reformy systemu oświatowego; Możliwości i bariery współpracy szkoły z rodziną; Wychowawcze i społeczne konsekwencje niektórych zaburzeń rozwojowych dziecka we współczesnej rodzinie; Pedagogizacja rodziców - szansą nowej edukacji.

Polityka oświatowa - kryzys niedemokratycznego "władania", blaski i cienie dotychczasowego okresu transformacji, potrzeba nowej polityki edukacyjnej; Polityka oświatowa państwa a mikropolityka szkoły - dylematy reform oświatowych; Polska polityka oświatowa w latach 1971-1991; Przemiany polityki oświatowej w wybranych krajach Europy Wschodniej; Obraz problematyki oświatowej opisywanej na łamach tygodnika "Polityka" w 2002 r.; Acquis communautaire jako obszar badawczy pedagogiki porównawczej; O użyteczności badań porównawczych - na marginesie pewnej zmarginalizowanej koncepcji; Aktualne trendy rozwoju edukacji komparatystycznej (w świetle XI kongresu WCCES w Korei Południowej i XX konferencji CESE w Londynie); Nowa teoria zmiany edukacyjnej; Współczesne strategie reform oświatowych - studium porównawcze; Świat pojęć ortopedagogicznych w ujęciu porównawczym; Zainteresowanie prasy Polskiej transformacją w wybranych systemach edukacyjnych Europy Środkowej i Wschodniej; Przemiany kształcenia zawodowego w Polsce na tle porównawczym; Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów wywodzących się ze środowisk etnicznych w wybranych krajach europejskich; Szkolnictwo w Polsce po drugiej wojnie światowej na tle porównawczym; Współfinansowanie prywatnego szkolnictwa wyższego przez państwo.

Wprowadzenie: Edukacja w stanie ustawicznej reformy; Cz. I. Edukacja w stanie reformy- wielorakie perspektywy: Tocząca się reforma edukacji; Edukacja nauczycielska w Polsce wobec zadań reformy systemu edukacji; Założenia edukacji w procesie reform- konteksty całościowe; Głos w sprawie rekonstrukcjonizmu. Pytanie o możliwość jego zaistnienia we współczesnej Polsce; Europejskie priorytety edukacyjne a polskie działania reformatorskie; Wyrównywanie szans edukacyjnych- założenia a rzeczywistość; Bezpieczeństwo i samopoczucie uczniów w sytuacji przejazdów do szkoły; Reforma edukacji wczesnoszkolnej w opinii nauczycieli; Doskonalenie umiejętności zawodowych nauczycieli wczesnej edukacji; Rozumienie kompetencji zawodowych nauczycieli gimnazjów; Oczekiwania uczniów gimnazjów wobec oferty edukacyjnej szkół; Aspiracje edukacyjne młodzieży Podkarpacia; Cz. II. Obszary interakcji szkolnych: Dialogiczny wymiar interakcji szkolnych; Socjologiczne i kulturowe aspekty zarządzania oświatą; Przemoc w szkole w klasach młodszych. Problem współczesnej szkoły; Bariery komunikacyjne w relacjach dyrektor-nauczyciele; Problemy dzieci w wieku przedszkolnym w kontaktach interpersonalnych; Bezradność wychowawcza nauczycieli. Rozmiar zjawiska, uwarunkowania; Szkolni wychowankowie rodzaju- sprawni inaczej?; Motywy aktywności fizycznej a cechy tempera mentalne uczniów w opinii ich rodziców i wychowawców szkolnych; Odbiór i tworzenie tekstów humorystycznych jako przejaw kompetencji nauczyciela; Nauczyciel wobec odmienności seksualnych; Interakcje nauczyciel-uczeń z perspektywy konstruktywistycznej; Obraz nauczyciela i jego status społeczny w oczach uczniów klas III szkoły podstawowej i gimnazjum; Cz. III. Troska i szlachetność w dialogu edukacyjnym: Wychowawca-opiekun w procesie opieki nad dzieckiem osieroconym; Dialog międzykulturowy: rozwój szkolnictwa mniejszości narodowych w Polsce; Dialog międzykulturowy w reformowanej szkole; Wychowanie ku wartościom w aspekcie dróg rozwoju osobowości; Wychowanie ku wartościom w aspekcie dróg rozwoju osobowości; Wychowanie ku wartościom powinnością edukacyjną w dobie kultury popularnej; Wpływ hierarchizacji wartości na społeczne funkcjonowanie ucznia; Wychowanie do świata wartości- propozycje rozwiązań na gruncie szkoły podstawowej; Specyfika wychowania ku wartościom ucznia sprawiającego trudności wychowawcze; Trudna młodzież- trudna edukacja; Edukacja moralna w dialogu, profesjonalna perspektywa etyczna; Osobowościowe uwarunkowania kodów etycznych; Wolność wyboru kulturowego; Światopogląd w koncepcji pedagogicznej Sergiusza Hessena; Rozumienie istoty pracy przez uczniów w młodszym wieku szkolnym uczęszczających do świetlicy; Trafność wsparcia społecznego w percepcji rodziców dzieci niepełnosprawnych intelektualnie

Zawiera: Przedmowa: Kształcenie i wychowanie między pierwszym a drugim etapem wdrażania reformy edukacji szkolnej. I.Wielowymiarowość integracji w procesie kształcenia i wychowania: Edukacja integracyjna w reformującej się szkole; Integracja procesów kształcenia i wychowania w gimnazjum; Wielowymiarowość współczesnych idei kształcenia zintegrowanego; O spójności procesu nauczania i wychowania; Szanse i zagrożenia edukacji fizycznej w zintegrowanym kształceniu wczesnoszkolnym; Blaski i cienie zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej; Indywidualizacja w doborze form i środków oddziaływania na ucznia niepełnosprawnego na lekcjach wychowania fizycznego w szkole integracyjnej; Wybrane formy aktywności artystycznej a percepcja muzyki (na polu integracji międzyprzedmiotowej na poziomie gimnazjum); Problemy edukacji zintegrowanej; Wykorzystanie piłek edukacyjnych Edubal w kształceniu zintegrowanym; Finanse i edukacja zintegrowana. II.Oczekiwanie i rzeczywiste efekty edukacji szkolnej: Pedagogika kultury fizycznej w szkole i pozaszkolnym obszarze wychowawczym; Edukacja jako wartość nadrzędna cywilizowanych społeczeństw; Edukacja estetyczna młodzieży upośledzonej - możliwości i sposoby organizacji zajęć (wstępna analiza wyników badań); Opinie uczniów klas VI o edukacji fizycznej - raport z badania w jednej szkole podstawowej; Źródła pozaszkolnej wiedzy o kulturze fizycznej oraz formy spędzania czasu wolnego przez gimnazjalistów; Wychowanie do rekreacji ruchowej w reformującej się szkole (wybrane zagadnienia); Aktywność ruchowa młodzieży gimnazjum i liceum małego miasta w czasie wolnym; Aktywność ruchowa w czasie wolnym uczniów z wybranych szkół wiejskich byłego województwa sieradzkiego; Przyczyny i niechęci do uczestnictwa w lekcjach wychowania fizycznego w opinii uczennic na różnych szczeblach edukacji (raport z badań); Stan świadomości prozdrowotnej rodziców z zakresu profilaktyki i korekcji wad postawy ciała; Wiek rozwojowy a ocena szkolna z wychowania fizycznego; Wielkość asymetrii dynamicznej a postępy edukacyjne uczniów klas pierwszych szkoły podstawowej; Rzeczywiste efekty reformy oświaty a nierówności edukacyjne w percepcji nauczycieli. III.Nauczyciel, uczeń i rodzice wobec perspektyw oraz zagrożeń edukacyjnych: Blaski i cienie rywalizacji. Orientacja społeczna a ustosunkowanie się do innych ludzi, czyli o dwóch typach egoizmu; Sytuacja interpersonalna uczniów sprawiających kłopoty wychowawcze; Kompetencje wychowawcy w rzeczywistości szkolnej po reformie; Oczekiwania uczniów, rodziców i nauczycieli wobec pedagoga szkolnego; Samorząd uczniowski w szkole, jego zadania i perspektywy rozwoju w ocenach nauczycieli; Reakcja uczniów i rodziców na podręcznik do wychowania fizycznego (studium dwóch przypadków); Współpraca przedszkolna z rodzicami wyzwaniem współczesnej edukacji (sprawozdanie z badań). IV.Nauczyciel i jego miejsce w reformowaniu systemu kształcenia i wychowania dzieci i młodzieży: Nauczyciel wychowania fizycznego w oczekiwaniach uczniów a potrzeby wychowania i socjalizacji w reformującej się szkole; Kilka krytycznych uwag na temat systemu kształcenia nauczycieli wychowania fizycznego; Nauczyciel wychowania fizycznego animatorem rekreacji ruchowej w reformowanej szkole; Nauczyciel wychowania fizycznego a współczesne postulaty pedeutologiczne; Opinie studentek wybranych uczelni na temat wartości i cech koniecznych u nauczyciela wychowania fizycznego; Nauczyciel wczesnej edukacji - autokrata, demokrata czy liberał?; Nauczyciel a kształtowanie się obrazu siebie ucznia; Autorytet nauczyciela wychowania fizycznego w opinii uczniów; Nauczycielskie przejawy zachowań empatycznych w procesie kontrolowania i oceniania osiągnięć uczniów z wychowania fizycznego; Nauczyciel i ocenianie z wychowania fizycznego w opinii uczniów; Zainteresowania społeczno-kulturalne i predyspozycje głosowe studentów I roku Wydziału Wychowania Fizycznego AWF we Wrocławiu. V.Kształcenie i wychowanie fizyczne oraz zdrowotne w edukacji człowieka: Partnerzy edukacyjnej interakcji wobec potrzeby promocji aktywności fizycznej i zdrowia w szkole i środowisku; Wielopodmiotowe gry z piłką środkiem aktywizacji procesu socjalizacji uczniów; Optymalizacja procesu kształtowania postawy ciała u dzieci w młodszym wieku szkolnym z wykorzystaniem technologii komputerowych; Sport szkolny i olimpizm szansą edukacyjną reformującej się szkoły; Sport jako dziedzina edukacyjna dostępna dla każdego; Edukacja zdrowotna w klasach młodszych - potrzeby i możliwości; Poziom wiedzy o zdrowiu i bezpieczeństwie wybranych uczniów szkół szczecińskich; Rozpoznanie właściwości poznawczych i motorycznych uczniów warunkiem modyfikowania procesu wychowania fizycznego; Modelowanie procesu nauczania a efektywność uczenia się motorycznego; Aktywność ruchowa z piłkami jako wartość wzbogacająca wiedzę o uczniu i środek w osiąganiu różnych celów dydaktycznych; Technologia komputerowa w różnicowaniu procesu wychowania fizycznego - multimedialny program „aquatrener”; Zainteresowania sportowe rodziców uczniów klas sportowych i szkół mistrzostwa sportowego; Sposób na bezpieczną przerwę śródlekcyjną.