Księga Jubileuszowa Profesor Kazimiery Wódz zawiera artykuły naukowe przygotowane przez przedstawicieli wielu ośrodków akademickich w Polsce. Tematyka artykułów jest dość różnorodna, ale generalnie skupia się wokół obszarów badawczych, które znajdują się w polu zainteresowań naukowych Jubilatki. Pierwsza część tomu, bardziej zróżnicowana tematycznie, zawiera teksty dotyczące kwestii o charakterze stricte teoretycznym, jak i te odnoszące się do konkretnych problemów społecznych, znajdziemy tu również rozważania prowadzone z punktu widzenia socjologii kultury i etniczności czy socjologii literatury. W drugiej części zgromadzone zostały artykuły, które dotyczą już tylko zagadnień związanych z pracą socjalną oraz z szeroko rozumianym problemem wykluczenia społecznego. Tu również obecne są zarówno teksty, których autorzy poszukują nowych ujęć teoretycznych i koncepcyjnych badanych kwestii, jaki i te, odnoszące się do konkretnych działań i rozwiązań praktycznych w poszukiwaniu skuteczniejszych sposobów rozwiązywania problemów społecznych ludzi znajdujących się w trudnych sytuacjach. Książkę zamykają informacje biograficzne o Jubilatce oraz wykazy publikacji i wypromowanych doktorów.
1. Socjologia jako dyscyplina naukowa, 2. Historia socjologii, 3. Kultura, 4. Regulacja społeczna, 5. Socjalizacja, 6. Zbiory, zbiorowości i grupy społeczne, 7. Ubóstwo i bezdomność, 8. Struktura społeczna, 9. Płeć w ujęciu socjologicznym, 10. Rodzina, 11. Społeczne problemy zdrowia, 12. Religia, 13. Zachowania zbiorowe, 14. Instytucje życia gospodarczego, 15. Państwo i naró, 16. Metody badań socjologicznych
1. Teorie radykalnej zmiany społecznej, rewolucje demokratyczne, 2. Struktura społeczne, relatywna deprywacja a uczestnictwo w życiu publicznym, 3. Podmiotowość społeczne i poczucie sprawstwa, 4. Status obywatelski, 5. Społeczeństwo obywatelskie, 7. Obywatelskość i społeczeństwo obywatelskie w warunkach globalizacji świata, 8. Kultura polityczna a jakość demokracji, 9. Wartości, interesy i ideologie, 10. Zbiorowi aktorzy życia publicznego, 11. Konflikty społeczne, 12. Marginalizacja i wykluczenie społeczne, 13. Patologia życia publicznego
Rozdział 1. Piętno: wprowadzenie i zarys ogólny. Część I Podmiot postrzegający: 2. dlaczego ludzie piętnują: w stronę podejścia biokulturowego, 3. Zagrożenie i społeczna konstrukcja piętna, 4. Piętno i stereotypy, 5. Ideologia i potoczne teorie piętna: usprawiedliwianie piętnowania. Część II Piętnowany: 6. Piętno społeczne i Ja: znaczenia, sytuacje i samoocena, 7. Raz jeszcze o Ja odzwierciedlonym: wybór zachowania i autopercepcja osoby-symbolu społecznego, 8. Ukryte koszty ukrytego piętna, 9. Radzenie sobie z piętnem i uprzedzeniem. Część III Społeczna płaszczyzna kontaktu: 10. Kłopotliwe momenty w interakcjach między jednostkami niestygmatyzowanymi i stygmatyzowanymi, 11. Piętno, zagrożenie, a interakcje społeczne, 12. "Za młody, za stary" piętnowanie osób dorastających i ludzi starszych, 13. Piętno a samospełniające się proroctwa, 14. Społeczne konsekwencje niepełnosprawności fizycznej.
Tomasz Kupiec Do we learn how to learn?… Evolution of functions of evaluation systems – the case of Polish regional [Czy uczymy się uczyć? Ewolucja funkcji systemów ewaluacji – przykład polskich samorządów województwa] doi: 10.7366/1509499538101, s. 7-21 Robert Perdał, Paweł Churski, Tomasz Herodowicz, Barbara Konecka-Szydłowska Geograficzny wymiar (nie)sprawiedliwości społecznej… – wyzwania rozwoju regionalnego i lokalnego [The Geographical Dimension of Social (In)justice: The Challenges of Regional and Local Development] doi: 10.7366/1509499538102, s. 22-50 Ariel Ciechański Zmiany w sieci transportu publicznego… na obszarach Beskidu Niskiego i Bieszczad w latach 1990–2019 i ich konsekwencje [Changes in the Public Transport Network in the Areas of Low Beskid and Bieszczady 1990–2019 and Their Consequences ] 10.7366/1509499538103, s. 51-79 Małgorzata Czornik, Piotr Gibas Zagospodarowanie przestrzenne miast… Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii [Spatial Development in the Cities of the Metropolitan Union of Silesia (GZM)] doi: 10.7366/1509499538104, s. 80 - 93 Kamil Piskała, Agata Zysiak Od skromnej modernizacji do inwestycyjnej gigantomanii…. Wizje rozwoju miasta czasu „łagodnej rewolucji” (Łódź, 1945–1949) [From Modest Modernisation to Investment Gigantomania: The Prospects of City Development from the Times of the ‘Gentle Revolution’ (Łódź, 1945–1949)] doi: 10.7366/1509499538105, s. 94-114 Dominika Zwęglińska-Gałecka Gentryfikacja wsi: próba określenia przestrzennego zasięgu zjawiska [Rural Gentrification: An Attempt at Defining the Spatial Extent of the Phenomenon] doi: 10.7366/1509499538106, s. 115-145 RECENZJE Kazimierz Krzysztofek, Katarzyna Śledziewska, Renata Włoch, Gospodarka cyfrowa. W poszukiwaniu nowego paradygmatu, s. 146-150 Uwagi: prof. dr hab. Grzegorz Gorzelak – redaktor naczelny periodyk redagowany wraz z Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW
The role of local media In building democracy taking into account groups threatened by exclusion; Local Internet press and readership in the 60+ group; Summary of the role of local media in building democracy to groups in danger of social exclusion; Research result for Czech republic based on provided questionnaire; Media consumption in the population of Sosnowiec seniors in light of results of empirical research.
Cz.I 1. Ubóstwo i wykluczenie społeczne, 2. Miary ubóstwa, 3. Badania nad ubóstwem, 4. Polityka społeczna a ubóstwo i wykluczenie społeczne, 5. Rekomenadacje i komentarze
1. System edukacji wobec ubóstwa i wykluczenia społecznego; 2. Dziedziczenie biedy i wychodzenie z biedy w rodzinach były pracowników PGR-ów; 3. Losy usamodzielnionych wychowanków domu dziecka.
1. Starzenie się i starość jako wyzwanie dla współczesnego społeczeństwa; 2. Sytuacja życiowa starszych mieszkańców Sosnowca; 3. Subiektywne odczucia jakości życia osób starszych; 3. Subiektywne odczucia jakości życia osób starszych; 4. Uczestnictwo w kulturze; 5. Konsumpcja mediów; Zamiast zakończenia, czyli rola samorządu terytorialnego i instytucji lokalnych w tworzeniu warunków sprzyjających poprawie jakości życia ludzi starszych w Sosnowcu.
W publikacji zostały przedstawione biografie i sytuacje życiowe młodych dorosłych, którzy zostali rodzicami jako nastolatkowie oraz mieszkają i wychowują swoje dzieci na terenie łódzkich enklaw biedy. Autorka analizuje stan, procesy i wymiary wykluczenia społecznego, a także społecznej integracji zachodzące w badanej zbiorowości oraz działania służb społecznych wobec młodych rodziców ze zdegradowanych społecznie i ekonomicznie obszarów miasta. Odpowiada na pytanie, czy wczesne macierzyństwo i ojcostwo osób doświadczających biedy i wykluczenia społecznego w dzieciństwie i adolescencji stanowi jedynie zdrożenie, tj. czynnik ryzyka kontynuacji ubóstwa i ekskluzji w kolejnej (dorosłej) fazie życia, czy też może oznacza szansę - czynnik ich społecznej integracji.
Książka jest skierowana do socjologów, pedagogów i badaczy życia społecznego, a także pracowników instytucji pomocowych i organizacji i pozarządowych zajmujących się pracą socjalną oraz specjalistów pracujących profesjonalnie z młodymi ludźmi z zaniedbanych społecznie środowisk.
1. Ani Elizjanum, ani Hades. Piętnastolecie polskiej transformacji w perspektywie socjologicznych teorii zmiany, 2. Formowanie sie nowej struktury społecznej, 3. Płodność i rodzina w okresie transformacji, 4. Zmiany systemu wartości, 5. Przemiany miast i zbiorowości miejskich, 6. Przemiany zbiorowości wiejskich, 7. Partie polityczne w Polsce po 1989 roku, 8. Przedsiębiorstwo i jego otoczenie w procesie transformacji systemowej, 9. Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Koncepcje i polskie problemy, 10. Korupcja w warunkach postkomunistycznych przemian ustrojowych podejście instytucjonalne, 11. Przebudowa ustrojowa i pamięć przeszłości, 12. Kultura polska w oczach mniejszości, 13. Postkomunizm: instytucjonalny ład czy chaos?
Wprowadzenie; "Bycie razem" w ponowoczesności. Cywilizacyjne konteksty życia indywidualnego i rodzinnego; Wpływ zmian ogólnospołecznych na funkcjonowanie rodziny - aspekt socjologiczny; Wpływ zmian ogólnospołecznych na funkcjonowanie rodziny - aspekt psychologiczny; Kultura popularna zagrożeniem dla tożsamości kulturowej współczesnej rodziny polskiej; Inwestycja w rodzinę inwestycją w kapitał ludzki; Dom jako środowisko życia rodziny; Rodzina współczesna wobec wyzwań cywilizacji naukowo-technicznej. Możliwości pomocy rodzinie w różnych sytuacjach życiowych; Dojrzałość szkolna dziecka w świadomości rodziców i nauczycieli; Czy wychowaniu w rodzinie ważna jest znajomość praw dziecka?; Współpraca rodziców ze szkołą w dziele wychowania dzieci; Wzmacnianie więzi pomiędzy rodzicami a dziećmi jako jeden z głównych celów psychoprofilaktyki prowadzonej przez szkołę; Familes with intellectuakky disabled children - psychosocial problems and support in the Republic of Bulgaria; Formy przemocy stosowanej przez młodzież szkolną wobec swoich rówieśników. Sposoby zapobiegania; Zapobieganie marginalizacji społecznej głównym zadaniem "Siemachy"; Styl widzenia świata młodzieży wychowywanej bez ojców; Relacja z ojcem a sposób rozumienia rodziny przez mężczyzn w wieku 19-20 lat; Trudności z opuszczeniem domu rodzinnego jako przyczyna reakcji depresyjnych u młodych ludzi; Współpraca z rodziną w warunkach Psychiatrycznego Oddziału Interwencyjnego na przykładzie doświadczeń Oddziału Psychosomastyki i Psychiatrii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. L. Rydygiera w Krakowie; Problematyka rozwodu i rodzin rekonstruowanych - implikacje terapeutyczne; Wieloaspektowość prewencji zespołu zaburzonego łaknienia; Reakcje dzieci i ich rodziców na spotkanie dr. Clownów (terapia śmiechem); Wideotrening Komunikacji, podejście zorientowane na rozwiązanie i program "Starszy brat, starsza siostra" w pracy z rodziną z dzieckiem nadpobudliwym; Mediacja jako forma pomocy rodzinie w sytuacjach konfliktowych; Mediacja międzykulturowa w kontekście rodziny; Holistyczna opieka nad człowiekiem chorym u schyłku życia i jego rodziną w środowisku domowym (zadania i sposób ich realizacji); Edukacja rodziny w zakresie tantologii. Interpretacja wyników badań własnych.
1. Pojęcie marginalizacji wykluczenia w naukach społecznych (vademecum wiedzy ogólnej przydatnej w działalności pedagoga społecznego); 2. Globalne przyczyny marginalizacji- wybrane konteksty; 3. Specyfika marginalizacji w kontekście społeczeństwa późnego liberalizmu; 4. Ubóstwo jako czynnik marginalizacji społecznej; 5. Marginalizacja osób niepełnosprawnych; 6. Marginalizacja homoseksualistów- fikcja czy rzeczywistość?; 7. Dialog płci a marginalizacja kobiet0 implikacje etyki społecznej Karola Wojtyły; 8. Gwałt w związku małżeńskim- charakterystyka i rozmiary zjawiska; 9. Indywidualne konsekwencje bezrobocia absolwentów; 10. Rola nauczyciela gimnazjum w zakresie przygotowania ucznia do podjęcia decyzji o wyborze zawodu; 11. Przeciwdziałanie marginalizacji i wykluczeniu społecznemu- wybrane aspekty.
WSTĘP; 1. WYKLUCZENIE SPOŁECZNE – NOWE ZJAWISKO CZY NOWA NAZWA 1.1. Powstanie i kariera pojęcia 1.2. Pojęcie wykluczenia na tle innych pojęć 1.3. Próby definiowania wykluczenia społecznego 1.4. Inkluzja versus ekskluzja? 1.5. Egalitaryzm versus spójność 1.6. O pomiarze 2. WYKLUCZENI 2.1. Wykluczenie a problem płci 2.2. Wykluczenie w perspektywie wieku 2.3. Bogaci i ubodzy - podziały ekonomiczne 2.4. Wykluczenie uwarunkowane etnicznie 2.5. Wykluczenie w perspektywie podziałów klasowych 2.6. Robotnicy jako „przegrani” transformacji i nowa klasa średnia 2.7. Wykluczenie w perspektywie terytorialnej - polska wieś 2.8. Wykluczenie a funkcjonalność życiowa - niepełnosprawni 2.9. Wykluczenie polityczne 3. ZWALCZANIE WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO 3.1. Historyczny kontekst działań na rzecz zwalczania wykluczenia społecznego 3.2. Rola państwa w zwalczaniu wykluczenia społecznego (koncepcje polityczno-doktrynalne) 3.3. Działania trzeciego sektora 3.3.1. Organizacje społeczne 3.3.2. Ekonomia społeczna 3.4. Współczesne podejście do zwalczania wykluczenia społecznego 3.4.1. Wykluczenie jako konstrukt społeczny 3.4.2. Inkluzja i wspólnoty lokalne 3.4.3. Inkluzja a integracja - przykład mniejszości narodowych 3.4.4. Samotransformacją europejskiego modelu społecznego 3.4.5. Zapobieganie wykluczeniu poprzez edukację 3.4.6. Inkluzja w miejscu pracy i poprzez pracę 3.5. Inkluzja w perspektywie społeczeństwa obywatelskiego 3.5.1. Definiowanie społeczeństwa obywatelskiego 3.5.2. Inkluzja – między ekonomią a obywatelskością? 3.5.3. Nowe obszary wykluczenia i wyzwania inkluzyjne; ZAKOŃCZENIE; BIBLIOGRAFIA; SUMMARY.
Społeczne włączanie i integracja - wyzwaniem dla pedagogów i pracowników socjalnych; Jakość życia człowieka w obliczu wykluczenia społęcznego; Ubodzy - mechanizmy i wymiary wykluczenia społecznego na podstawie analizy przypadków; Przyczyny ubóstwa w województwie lubleskim; Marginalizacja społeczno-zawodowa długotrwale bezrobotnych; Dynamika zagrożeń i zaburzeń współczesnej socjalizacji prozdrowotnej dzieci i młodzieży; Społęcznie zmarginalizowani w ośrodku MARKOT w Turowie; Choroba przewlekła jako czynnik wykluczający ludzi z życia zawodowego i społecznego (na przykładzie badań osób z cukrzycą typu II); Migracje zagraniczne z peryferyjnych terenów Polski a marginalizacja społeczna emigrantów; Dwa spojrzenia na problematykę marginalizacji polskich emograntów w Niemczech; Transkulturowy charakter pogranicza a stereotypy i uprzedzenia; Przyczyny i konsekwencje chwiejności i/lub stabilizacji zawodowej nauczycieli - próba analizy; Zasady skutecznej komunikacji w relacjach między przedsiębiorcą a pracownikami; Edukacyjne wykorzystanie koncepcji Jane Elliot w przeciwdziałaniu uprzedzeniom i dyskryminacji; Wychowanie jako szansa minimalizacji zjawiska marginalizacji i wykluczenia; Marginalizacja społeczna i wykluczenie - zjawiska wpisane w oblicze edukacji szkolnej; Czy muszą być wykluczeni? - refleksje pedagoga społęcznego o "trudnej" młodzieży; Marginalizacja wartości wyższego wykształcenia. Casus prywatyzacji powiatu koszalińskiego; Bezradni wobec przyszłości? Doradztwo biograficzne jako wyzwanie edukacyjne; łode pokolenie z osiedli byłych Państwowych Gospodarstw Rolnych - pokolenie straconych czy nowych szans?; Stowarzyszenie "Trawa" albo "droga donikąd"; Edukacja nieformalna jako katalizator inkluzji społecznej; Zapobieganie społecznemu wykluczeniu osób starszych; Środowisko wiejskie - teren wykluczenia czy integracji
Wykluczeniespołeczne w skali makro i mikroregionalnej; Od trzech elementarnych strategii badawczych do programu badań wykluczenia społecznego; Zrozumieć ekskluzję społeczną; Dla kogo inkluzja, dla kogo ekskluzja. Instytucja pomocy społecznej wobec problemu wykluczenia społecznego; Prawa człowieka wobec wykluczenia społecznego; Wykluczeniespołeczne w nauczaniu Jana Pawła II; Podstawy prawne wspierania inkluzji; www.wykluczeni.com, czyli rzecz o wykluczeniu informacyjnym; Zrównoważony rozwój a problem wykluczenia społecznego i ubóstwa; Wykluczeniespołeczne a kluby integracji społecznej; Kontrola i przeciwdziałanie społecznej marginalności: funkcje kontraktów w pomocy społecznej; Marginalność poza marginesem, czyli o skutkach zmian na rynku pracy; Długotrwale bezrobotni wykluczeni? Kształtowanie kapitału ludzkiego a walka z marginalizacją rynku pracy; Koszty jakości działań personalnych w zapobieganiu wykluczenia społecznego; Osoby niepełnosprawne a wykluczenie społeczne - bariery dostępu do pracy; Okres pracy, bezrobocia i bierności zawodowej a poziom wykształcenia we współczesnej Polsce; Marginalizacja na obszarach popegeerowskich - społeczna konsekwencja transformacji; Aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu w gminach wiejskich powiatu zgierskiego; Zapobieganie wykluczeniu społecznemu na wsi w województwie świętokrzyskim. Reorientacja zawodowa i aktywizacja bezrobotnych; System pomocy rodzinom i dzieciom jako narzędzie przeciwdziałania wykluczeniu w środowiskach lokalnych; Wykluczeniespołeczne a tworzenie i rozpad rodziny; Marginalizacja dzieci z niepełnosprawnością w systemie edukacji; Pomiędzy asymilacją a marginalizacją. Imigranci jako grupa zagrożona wykluczeniem społecznym; Potencjalne uwarunkowania wykluczenia społecznego na obszarze gmin o wysokim udziale ludności niepolskiej; Zachowania konsumpcyjne osób biernych zawodowo w świetle badań; Marginalizacja oraz wykluczenie osobnicze i społeczne bezdomnych.
Na początku XXI wieku wykluczenie społeczne stało się jedną z podstawowych kwestii społecznych w krajach europejskich. Bierze się ono z wszelkiego rodzaju nierówności, a polega na swoistej izolacji z życia społecznego osób odbiegających od powszechnie przyjętych norm. Zjawisko to dotyczy wszystkich gospodarek i jest w dużej mierze niezależne od rozwoju gospodarczego państw. Nie dziwi zatem fakt, że przeciwdziałanie mu jawi się jako jeden z najważniejszych celów polityki Unii Europejskiej w sferze społecznej.
W Polsce polityka przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu jest realizowana poprzez pomoc społeczną i zatrudnienie socjalne. Na obu tych polach istotną rolę do odegrania mają podmioty ekonomii społecznej.
Celem niniejszej monografii jest wszechstronne przeanalizowanie zjawiska wykluczenia społecznego oraz metod przeciwdziałania niemu. Zaprezentowano bieżący stan badań na ten temat i dokonano oceny przydatności gospodarki społecznej jako jednej z metod inkluzji społecznej.
Wstęp; Wykluczeniespołeczne i formy jego łagodzenia; Wybrane elementy diagnozy społecznej województwa śląskiego; Efektywność aktywnych programów rynku pracy; Szanse i zagrożenia programów rewitalizacji; Rewitalizacja śródmieścia Będzina; Rewitalizować ludzi, nie kamienie; Europejskie Fundusz Społeczny a programy rewitalizacji miast; Zasady finansowania programów rewitalizacji ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego; Przekształcenie basenu potasowego Haut-Rhin; Walka z wyłączeniem w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego; Program kształcenia operatorów przekształceń miejskich 2000-2004
1. Proces restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w województwie śląskim od początku transformacji gospodarczej do pełnego członkowstwa Polski w Unii europejskiej, 2. Badanie zagrożenia ubóstwem i wykluczeniem społecznym w wyniku restrukturyzacji przemysłu węglowego, 3. Diagnoza sytuacji społeczno-ekonomicznej osób związanych obecnie i w przeszłości z górnictwem w warunkach restrukturyzacji przemysłu węglowego, 4. Strategie radzenie sobie w sytuacji zagrożenia
Społeczne koszty polskiej transformacji. Wykluczeniespołeczne, czyli lądowanie na marginesach?; Pamiętniki bezrobotnych jako źródło wiedzy o wykluczeniu społecznym; Przeciwdziałanie bezrobociu - główny czynnik zapobiegania wykluczeniu społecznemu; Rola Europejskiego Funduszu Społecznego w zwalczaniu długotrwałego bezrobocia; Działalność Śląskiej Wojewódzkiej Komendy OHP w ograniczaniu skutków bezrobocia; Działania podejmowane w ramach regionalnego planu działań na rzecz zatrudnienia - pierwsze półrocze 2005 r.; Programy przeciwdziałania bezrobociu i wykluczeniu społecznemu w Siemianowicach Śląskich; Nowe zadania przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu wobec procesów demograficznych; Aktywność osób starszych; Bariery w aktywizacji społecznej osób starszych; Kompleksowa ocena geriatryczna i działania podejmowane przeciw wykluczeniu osób starszych przebywających w placówkach opiekuńczych na przykładzie Francji; Ekskluzja społeczna dotycząca osób starszych na przykładzie miasta Częstochowy; Rodzina wobec wykluczenia społecznego; Jakość życia rodzin w województwie śląskim - komunikat z badań socjologicznych; Kapitał społeczno-kulturowy rodziny w województwie śląskim; Rodzina jako źródło zasobów zdrowia w zmaganiu się z zadaniami codziennego życia; Wzmacnianie równych szans osób niepełnosprawnych; Zwalczanie ubóstwa na przykładzie województwa śląskiego; Warunki mieszkaniowe w województwie śląskim jako czynnik procesu marginalizacji i wykluczenia społecznego; Od wojewódzkiej strategii polityki społecznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego do strategii "Bezpieczny Śląsk"; Współdziałanie elementem zarządzania bezpieczeństwem; Patologia społeczna jako skutek wykluczenia społecznego w województwie śląskim; Dylematy współczesnej pracy socjalnej; Aktualne problemy kształcenia i doskonalenia zawodowego pracowników socjalnych.