Tematem dziewiątego tomu z serii Oblicza Wojny są narzędzia wojny. Jest to pojęcie szerokie, co znajduje odzwierciedlenie w problematyce poruszanej w publikowanych tu artykułach. Mówiąc o narzędziach wykorzystywanych podczas wojen, na myśl nasuwa się przede wszystkim różnego rodzaju broń czy uzbrojenie i to właśnie tych zagadnień dotyczy część tekstów, które oddajemy do rąk czytelników. Prezentowane przez autorów wyniki badań dotyczą różnych epok. Omówione zostało uzbrojenie jeźdźców z nadwornych oddziałów Kazimierza Jagiellończyka i Jana Olbrachta oraz broń zgromadzona w arsenałach krakowskich w XVII w. Jest też artykuł dotyczący użycia pociągów pancernych przez polskie wojsko w walce a bolszewikami w latach 1919-1921. W kolejnym opracowaniu zebrano opinie pilotów o samolotach jakimi posługiwali się w latach II wojny światowej.

W tomie znalazł się również artykuł dotyczący rzadko dotychczas poruszanego przez historyków zagadnienia, jakim jest wyposażenie wojska polskiego w okresie PRL. Omówiono także kwestię produkcji uzbrojenia w Polsce okresie międzywojennym. Bez wątpienia narzędziem wojny były także fortyfikacje. Tej problematyce poświęcono tekst omawiający umocnienia wzniesione przez walczących pod Dyrrachium w 48 r. p.n.e.

W problematykę tomu wpisują się również opracowania dotyczące formacjom wojskowym. To im dedykowane są artykuły omawiające losy 1 pułku czołgów stacjonującego w Łodzi po I wojnie światowej, irlandzkiej partyzantce z lat 1919-1921 oraz armii Ligi Państw Arabskich. Kolejnym z narzędzi wykorzystywanych w związku z wojnami była propaganda, dlatego w tym tomie znalazł się artykuł dotyczący rosyjskiej propagandy z okresu poprzedzającego wybuch I wojny światowej oraz radzieckiej - z lat II wojny światowej. Wyrażam nadzieję, że ten zbiór artykułów spełni oczekiwania czytelników.

Tadeusz Grabarczyk

Los conceptos de populismo y de propaganda han estado presentes en el espacio público durante siglos. Como es bien conocido los partidos populistas suelen utilizar no solo métodos antiguos y probados de propaganda masiva, copiando algunos modelos conocidos de la historia (como la propaganda nazi o la soviética), sino que también recurren a nuevas técnicas, relacionadas con la publicidad, cada vez más presente en el espacio público. La lucha por el apoyo de los potenciales votantes se ha trasladado gradualmente de las calles a los medios de comunicación y al espacio virtual. El uso de nuevas tecnologías ha hecho posible el contacto directo con el destinatario y, de este modo, llegar a ellos con el mensaje apropiado. La presente colección de textos científicos constituye una reflexión contemporánea e interdisciplinaria sobre diferentes aspectos del populismo y de la propaganda.

La riqueza de contenidos y de perspectivas presentes en todos los textos de este volumen demuestra el gran interés en estos temas desde diferentes áreas de estudio y en su importancia tanto en referencia al pasado como a las realidades sociopolíticas contemporáneas y, por lo tanto, permite delinear nuevas perspectivas de análisis.

Łukasz Szkopiński & Agnieszka Woch

Treści zawarte w książce dotyczą przede wszystkim codziennego świata jednostek poddawanych oddziaływaniu plakatu jako narzędzia propagandy. Plakat z uwagi na swoją formę i sposób dystrybucji dociera do prawie każdego. Możemy w nim ujrzeć matrycę różnorodnych form wizualnej propagandy i różnych form wizualnego oddziaływania (wpływania, manipulowania, inżynierii społecznej), również tych dalekich od propagandy wojennej (reklamy). Opisano wielość sposobów dociekania znaczeń i sensów poddawanych analizie plakatów. Generalnie w socjologii tematyka skupia się wokół badania teraźniejszości, a w socjologii wizualnej wokół aktualnych i współczesnych wizualizacji. Interpretacja plakatów wymaga dużej wiedzy historycznej, a także znajomości formalnej stylistyki komponowania obrazów w danym okresie historycznym i obszarze geograficznym. W wielu opisach autorzy starają się odsłonić wielowarstwowość obrazów; zdejmując warstwę po warstwie, docierają do podstawowych motywów i technik perswazyjnych plakatów wojennych. Prace te stanowią bardzo istotny przyczynek do rozwoju technik analitycznych w socjologii wizualnej, a także – szerzej – w socjologii jakościowej. Zainteresują one zarówno badaczy, jak i studentów takich kierunków, jak socjologia, historia, antropologia społeczna, ale też historyków sztuki, politologów czy psychologów społecznych. Może też zaciekawi większe grono czytelników.

Niechaj Czytelników nie zaskoczy wielość tematów, problemów i stanowisk badawczych zaprezentowanych w publikacji. Autorzy podjęli bowiem nie lada wyzwanie – podążania tropami, jakie na swej wieloletniej drodze naukowej pozostawiła Profesor Barbara Bogołębska. Retoryka, dziennikarstwo, stylistyka, literaturoznawstwo, media, genologia, perswazja – to najważniejsze z nich. Tom dedykowany Pani Profesor jest okazją do spotkania z praktycznym zastosowaniem różnych podejść metodologicznych, warsztatem dziennikarskim oraz refleksjami nad procesem twórczym. Mamy nadzieję, że dla badaczy szeroko rozumianej komunikacji medialnej, praktyków, a także studentów kierunków humanistycznych stanie się on inspiracją do samodzielnych, wielodyscyplinarnych studiów prowadzących do lepszego rozumienia zjawisk, których jesteśmy świadkami i uczestnikami.

Redaktorki

Monografia gromadzi studia poświęcone wyobrażeniom zbiorowym, mitom politycznym, wreszcie - pamięci zbiorowej. To problematyka, która budzi coraz większe zainteresowanie nie tylko historyków, którzy zwykle bywają bliżsi idiografii, lecz także politologów, socjologów, specjalistów od stosunków międzynarodowych i kulturoznawców.

Jesteśmy zaskakiwani zarówno tym, co się dzieje w Europie i na innych obszarach globu ziemskiego, czyli rozpadem z pozoru stabilnego ładu, jak i szybkością oraz nieprzewidywalnością zmian, których nie są w stanie przewidzieć prospektywnie nastawieni ludzie nauki. Mamy do czynienia z obojętnością społeczeństw nawet wtedy, gdy zagrożenie staje się bezpośrednie. Poniekąd stajemy się zbiorowościami, jakich nie wymyśliłby George Orwell. Niewielkie grupy sterników zbiorowej świadomości ludzi „popychają” te społeczności w kierunkach, które sami znają. Wszystko to dzieje się za sprawą usilnego dążenia do kreowania wyobrażeń zbiorowych przez nowoczesne media. Refleksja nad problematyką wyobrażeń zbiorowych i tożsamości w jej dwóch wymiarach staje się zatem żywotnie potrzebna.

W serii ukazały się m.in.:

Migracje. Ujęcie interdyscyplinarne, pod red. Tomasza Domańskiego

Pieniądze w służbie dyplomacji. Państwowe fundusze majątkowe jako narzędzie polityki zagranicznej, pod red. Tomasza Kamińskiego

Stany Zjednoczone - Chiny. W stronę dwubiegunowości?, pod red. Joanny Ciesielskiej-Klikowskiej i Magdaleny Marczuk-Karbownik

Political Players? Sovereign Wealth Funds’ lnvestments in Central and Eastern Europe, pod red. Tomasza Kamińskiego

Francja i Niemcy w procesie integracji europejskiej w latach 1992-2007, Joanna Ciesielska-Klikowska

Międzynarodowe oblicze terroryzmu. Ujęcie interdyscyplinarne, pod red. Tomasza Domańskiego

Europa swoich, Europa obcych. Stereotypy, zderzenia kultur i dyskursy tożsamościowe, pod red. Magdaleny Żakowskiej, Agaty Dąbrowskiej, Jakuba Parnesa

Międzynarodowa pozycja Kanady (2006–2018), Marcin Gabryś, Magdalena Marczuk-Karbownik, Tomasz Soroka

Potęga oddziaływania plakatu, mierzona choćby stopniem rozpoznawalności przez odbiorców treści posterów, jest bezdyskusyjna. Wyrazem ich nieprzemijającej popularności (a nawet swoistej mody) są dzisiaj np. reprinty i kalendarze zawierające przedruki starych posterów, stające się częścią dekoracji przestrzeni zarówno publicznych, jaki i prywatnych. Często też dawne postery wykorzystywane są w działaniach promocyjnych i marketingowych. Ich przekaz jest prosty, zazwyczaj jednoznaczny i eksponowany w przestrzeni publicznej.
Po książkę warto sięgnąć, dlatego że: pokazuje ono efektywność i przydatność analiz wizualnych w rozumieniu życia społecznego, ich użyteczność w uprawianiu, zwłaszcza współczesnej, socjologii; jest ona doskonałym kompendium wiedzy na temat propagandy wizualnej, pokazuje jej historyczne przykłady i współczesne rozwinięcia, a także to, jak bardzo ten rodzaj komunikatów przenika codzienność, jak jest on wszechobecny i to w każdym z możliwych do pomyślenia aspektów życia społecznego.
Czytelnik znajdzie w niej wiele trudnych do pozyskania informacji na temat ikonicznych przedstawień wojny obecnych w zachodniej kulturze wizualnej, słabo dotąd rozpoznane przykłady kampanii propagandowych z przeszłości, a także wiele niezwykle trafnych interpretacji współczesnych przekazów perswazyjnych.