Zawiera: Wprowadzenie; I SPECYFIKA ADOLESCENCJI WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE: 1. Czym jest dorastanie?. 2. Młodzież jako grupa społeczna – szanse i zagrożenia. 3. Potrzeby i zadania stadium adolescencji: 3.1. Potrzeby psychiczne młodzieży; 3.2. Zadania rozwojowe adolescencji. BLOK EKSPERCKI: Świat i młodzi, świat młody – perspektywa socjologia i teologia. 4. W jaki sposób nastolatek spostrzega siebie i swoje ciało? 5. Kryzys adolescencyjny: istota i przebieg: 5.1. Formowanie tożsamości; 5.2. Konteksty rozwoju tożsamości. 6. Autodestruktywność i współwystępowanie zachowań problemowych jako odpowiedź na kryzys adolescencyjny. BLOK EKSPERCKI: Próbując zrozumieć zachowania nastolatków… - perspektywa psychologa rozwojowego. 7. Problemy współczesnej młodzieży w doniesieniach z badań: 7.1. Fizjologia układu nerwowego; 7.2. Ocena siebie- ocena ciała; 7.3. Młodzi a media; 7.4. Zdrowie psychiczne nastolatków; Podsumowanie. II ZABURZENIA ODŻYWIANIA I NIEPRAWIDŁOWE ZACHOWANIA JEDZENIOWE: 1. Czym są zaburzenia odżywiania? 2. Klasyfikacja, diagnoza, rozpowszechnienie, leczenie: BLOK EKSPERCKI: Trudności diagnostyczne – perspektywa psychoterapeuty. 2.1. Jadłowstręt psychiczny; 2.2. Bulimia psychiczna; 2.3. Zespół jedzenia kompulsyjnego; 2.4. Zaburzenie polegające na ograniczaniu/unikaniu jedzenia; 2.5. Ortoreksja psychiczna; 2.6. Dysmorfia mięśniowa; 2.7. Diabulimia. 3. Uwarunkowania i mechanizm (nie)jedzenia: 3.1. Czynniki biofizjoloficzne; BLOK EKSPERCKI: „Drugi mózg” (oś jelita – mózg) – perspektywa neuropsychologa. 3.2. Czynniki społeczne; 3.3. Czynniki kulturowe. 4 Problemy jedzeniowe i spostrzeganie ciała poprzez młodzież w doniesieniach z badań; Podsumowanie. III SAMOUSZKODZENIA UMIARKOWANE: 1. Czym są samookaleczenia?. 2. Klasyfikacja, diagnoza i rozpowszechnienie samookaleczeń. 3. Różnicowanie samookaleczeń i samobójstw. 4. Okaleczanie ciała a płeć. BLOK EKSPERCKI: Autodestruktywność młodzieży – perspektywa seksuologa. 5. Zrozumieć osobę okaleczającą się: 5.1. Motywy i funkcje samookaleczeń. BLOK EKSPERCKI: Gdy ciało się zmienia – perspektywa psychoterapeuty. 5.2. Bio-psycho-kulturowo-społeczny model wyjaśniania samookaleczeń; Podsumowanie. IV ZABURZENIA UŻYWANIA ALKOHOLU: 1. Alkohol, napoje energetyczne, upijanie się – ustalenia terminologiczne. 2. Używanie alkoholu i psychodrinków – epidemiologia w świetle wyników badań. 3. Diagnoza i różnicowanie różnych wzorów picia alkoholu. 4. Uwarunkowania oraz mechanizm zaburzenia używania alkoholu: 4.1. Determinanty zaburzeń używania alkoholu; 4.2. Mechanizmy rozwoju uzależnienia i powstania głodu alkoholowego. 5. Somatyczne i psychospołeczne funkcjonowanie osób z zaburzeniami używania alkoholu: 5.1, Skutki somatyczne; 5.2. Skutki psychospołeczne. BLOK EKSPERCKI: Młodzi i alkohol – perspektywa psychoterapeuty. 6. Zrozumieć osobę uzależnioną i jej bliskich. 7. Leczenie i psychoterapia zaburzeń używania alkoholu. 8. Używanie alkoholu w doniesieniach z badań; Podsumowanie. V ZABURZENIA UŻYWANIA SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH: 1. Narkotyki i paranarkotyki – ustalenia terminologiczne. 2. Epidemiologia w świetle wyników badań. 3. Diagnoza i różnicowanie. 4. Uwarunkowania i fazy przyjmowania narkotyków i paranarkotyków: 4.1. Determinanty sięgania po narkotyki i paranarkotyki; BLOK EKSPERCKI: Młodzi i narkotyki oraz dopalacze – perspektywa profilaktyka. 4.2. Mechanizm i fazy uzależnienia narkotycznego. 5. Konsekwencje używania narkotyków i paranarkotyków: 5.1. Funkcjonowanie somatyczne; 5.2. Funkcjonowanie psychiczne; 5.3. Funkcjonowanie społeczne. 6. Leczenie i psychoterapia. BLOK EKSPERCKI: Nastolatek w poradni profilaktyki i leczenia uzależnień – perspektywa terapeuty. 7. Narkotyki i dopalacze w świetle wyników badań; Podsumowanie. V PREWENCJA ZACHOWAŃ AUTODESTRUKTYWNYCH: 1. Wprowadzenie. 2. Prewencja w obrębie instytucji – ujęcie systemowe. 3. Poziom międzyinstytucjonalny. 4. Poziom instytucji: 4.1. Rola dorosłych opiekunów: nauczycieli i innych pracowników szkoły; 4.2. Rola osób pierwszego kontaktu. Zespół kryzysowy; 4.3. Psychoedukacja personelu i młodzieży szkolnej; 4.4.Postepowanie na terenie szkoły. Od obserwacji sygnałów ostrzegawczych do interwencji; 4.5. Procedura postepowania na terenie szkoły. 5. Poziom relacji wychowawca – uczeń: 5.1. Szczególne znaczenie relacji międzyludzkiej; 5.2. Postawa wobec nastolatka przejawiającego zachowania autodestruktywne. 6. Poziom osobisty dorosłego opiekuna młodzieży. Zakończenie; Literatura; Notki o autorkach; Materiały pomocnicze.

1.Miejsce dysleksji wśród zaburzeń; 2. Wybrane osobowościowe i społeczne konsekwencje dysleksji w kontekście przystosowania; 3. Założenia metodologiczne; 4. Samoocena badanych uczniów; 5. Status socjometryczny badanych uczniów; 6. Zaburzenia w zachowaniu u badaniu uczniów; 7. Omówienie wyników badań własnych.

Zawiera: I. Obserwacja psychologiczna: Znaczenie obserwacji psychologicznej w pracy wychowawczej; Rozwój metody obserwacji psychologicznej; Przedmiot obserwacji; Rodzaje obserwacji psychologicznej; Technika obserwacji; Ukierunkowanie obserwacji; Cechy poprawnych obserwacji; Trudności i błędy w obserwacjach. II. Psychologiczna interpretacja zachowania się: Określenie psychologicznej interpretacji zachowania się; Zagadnienie psychologicznej interpretacji zachowania się w literaturze naukowej; Tłumaczenie zachowania się działaniem aktualnych podniet zewnętrznych; Wyjaśnianie zachowania się za pośrednictwem aktualnych przeżyć psychicznych; wyjaśnianie zachowania się wpływem procesów fizjologicznych; Tłumaczenie zachowania się oddziaływaniem aktualnych warunków środowiskowych; Wyjaśnianie zachowania się wpływem minionych doświadczeń życiowych; Próby zastosowania niektórych teorii psychologicznych przy interpretacji zachowania się dziecka; Teoria odruchów warunkowych a interpretacja zachowania się dziecka; Zakres stosowalności różnych sposobów interpretacji zachowania się. III. Charakterystyki psychologiczne: Określenie charakterystyk; Znaczenie charakterystyk w pracy wychowawczej; Zasady opracowywania charakterystyk; Inwentarze czynności; Główne rodzaje charakterystyk; Charakterystyki zachowania się i charakterystyki osobowości; Charakterystyki swobodne; Charakterystyki opisowe opracowane według planu; Charakterystyki przyczynowe.

I. Wprowadzenie do psychologii rozwojowej: Wprowadzenie do psychologii rozwojowej i stosowanych w niej strategii badawczych, II. Biologiczne podstawy rozwoju: Wpływ dziedziczenia na rozwój, Rozwój prenatalny i narodziny, Niemowlęctwo, Rozwój fizyczny: mózg, ciało, motoryka i rozwój płciowy, III. Rozwój poznawczy: Rozwój poznawczy – teoria Piageta i społeczno-kulturowy punkt widzenia Wygotskiego, Rozwój poznawczy - perspektywy przetwarzania informacji, Inteligencja: mierzenie sprawności umysłowej, Rozwój języka i umiejętności komunikacyjnych., IV. Rozwój społeczny i rozwój osobowości: Rozwój emocjonalny, temperament i przywiązanie, Rozwój pojęcia JA, Różnice płciowe i rozwój ról związanych z płcią, Agresja, altruizm i rozwój moralny, V. Kontekst rozwoju: Kontekst w rozwoju I: rodzina, Kontekst rozwoju II: rówieśnicy, szkoła i technologia

Zawiera: 1. Co i jak bada psychologia rozwoju?: Zmiany społeczne oraz ich skutki dla rozwoju indywidualnego – obszary zapotrzebowania na badania psychologii rozwoju; Status teorii i perspektywy badawcze; Różnorodność sposobów opisywania i wyjaśniania rozwoju człowieka; Nowe podejście w psychologii rozwoju; Zadania psychologii rozwoju. 2. Zmiana a rozwój: Pojęcie rozwoju; Rodzaje zmian rozwojowych; Dynamika zmian rozwojowych; Interakcje czynników rozwoju; Etapy rozwoju i zadania rozwojowe. 3. Badania nad procesem i efektami rozwoju: Podejścia badawcze w psychologii rozwoju; Problemy badawcze psychologii rozwoju; Strategie prowadzenia badań. 4. Rozwój w okresie prenatalnym i niemowlęcym: Struktura i ery rozwoju i znaczenie poszczególnych etapów; Rozwój fizyczny i umiejętności motoryczne; Rozwój procesów poznawczych; Rozwój społeczny i rozwój osobowości; Zagrożenia dla rozwoju dziecka w I erze; Efekty rozwojowe – z czym dziecko kończy I erę rozwoju i do czego jest gotowe w erze II. 5. Rozwój w okresie dzieciństwa: Struktura II ery rozwoju i znaczenie poszczególnych etapów; Rozwój fizyczny i umiejętności motoryczne; Rozwój procesów psychicznych; Zabawa i nauka; Rozwój społeczny i rozwój osobowości; Przebieg i skutki kryzysów w rozwoju dziecka; Efekty rozwojowe – z czym dziecko kończy II erę rozwoju i do czego jest gotowe w erze III. 6. Rozwój w okresie dorastania: Istota III ery rozwoju; Zadania okresu adolescencji; Społeczne środowiska rozwoju w okresie adolescencji; Zmiany w sferze biologicznej, psychicznej i społecznej; Istota kryzysu adolescencyjnego; Kształtowanie się tożsamości; Tożsamość negatywna i jej znaczenie w procesie rozwoju; Zaburzenia rozwoju w okresie dorastania; Źródła i istota wsparcia udzielanego nastolatkom; efekty rozwojowe – z czym dorastający kończy III erę rozwoju i do czego jest gotowy w erze IV. 7. Rozwój w okresie dorosłości: Istota IV ery rozwoju; Podział okresu dorosłości na etapy i zadania z nimi związane; Rozwiązanie kryzysu okresu adolescencji a proces wchodzenia w dorosłość; Zmiany okresu dorosłości; Kryzysy dorosłości i ich źródła; od debiutanta do mistrza – o uczeniu się roli osoby dorosłej; Ewolucja roli pracownika w dorosłości; Życie rodzinne w okresie dorosłości; Wybrane problemy zdrowotne okresu dorosłości; Efekty rozwojowe ery IV. Zakończenie.

Zawiera: 1. Co i jak bada psychologia rozwoju?: Zmiany społeczne oraz ich skutki dla rozwoju indywidualnego – obszary zapotrzebowania na badania psychologii rozwoju; Status teorii i perspektywy badawcze; Różnorodność sposobów opisywania i wyjaśniania rozwoju człowieka; Nowe podejście w psychologii rozwoju; Zadania psychologii rozwoju. 2. Zmiana a rozwój: Pojęcie rozwoju; Rodzaje zmian rozwojowych; Dynamika zmian rozwojowych; Interakcje czynników rozwoju; Etapy rozwoju i zadania rozwojowe. 3. Badania nad procesem i efektami rozwoju: Podejścia badawcze w psychologii rozwoju; Problemy badawcze psychologii rozwoju; Strategie prowadzenia badań. 4. Rozwój w okresie prenatalnym i niemowlęcym: Struktura i ery rozwoju i znaczenie poszczególnych etapów; Rozwój fizyczny i umiejętności motoryczne; Rozwój procesów poznawczych; Rozwój społeczny i rozwój osobowości; Zagrożenia dla rozwoju dziecka w I erze; Efekty rozwojowe – z czym dziecko kończy I erę rozwoju i do czego jest gotowe w erze II. 5. Rozwój w okresie dzieciństwa: Struktura II ery rozwoju i znaczenie poszczególnych etapów; Rozwój fizyczny i umiejętności motoryczne; Rozwój procesów psychicznych; Zabawa i nauka; Rozwój społeczny i rozwój osobowości; Przebieg i skutki kryzysów w rozwoju dziecka; Efekty rozwojowe – z czym dziecko kończy II erę rozwoju i do czego jest gotowe w erze III. 6. Rozwój w okresie dorastania: Istota III ery rozwoju; Zadania okresu adolescencji; Społeczne środowiska rozwoju w okresie adolescencji; Zmiany w sferze biologicznej, psychicznej i społecznej; Istota kryzysu adolescencyjnego; Kształtowanie się tożsamości; Tożsamość negatywna i jej znaczenie w procesie rozwoju; Zaburzenia rozwoju w okresie dorastania; Źródła i istota wsparcia udzielanego nastolatkom; efekty rozwojowe – z czym dorastający kończy III erę rozwoju i do czego jest gotowy w erze IV. 7. Rozwój w okresie dorosłości: Istota IV ery rozwoju; Podział okresu dorosłości na etapy i zadania z nimi związane; Rozwiązanie kryzysu okresu adolescencji a proces wchodzenia w dorosłość; Zmiany okresu dorosłości; Kryzysy dorosłości i ich źródła; od debiutanta do mistrza – o uczeniu się roli osoby dorosłej; Ewolucja roli pracownika w dorosłości; Życie rodzinne w okresie dorosłości; Wybrane problemy zdrowotne okresu dorosłości; Efekty rozwojowe ery IV. Zakończenie.

Zawiera: 1. Wstępne informacje dla terapeutów; 2. Sesja pierwsza: psychoedukacja i uzasadnienie terapii; 3. Sesja druga: stworzenie hierarchii objawów i psychoedukacja; 4. Sesja trzecia: ekspozycja i powstrzymanie reakcji oraz kwestionowanie negatywnych założeń; 5. Sesja czwarta: restrukturyzacja poznawcza i redukcja poczucia winy; 6. Sesja piąta: radzenie sobie z obsesjami i reakcje rodziny pacjenta na zaburzenie; 7. Sesja szósta: ocena postępów i odpowiedzialność dziecka za przebieg leczenia; 8. Sesja siódma: usuwanie przeszkód na drodze realizacji ekspozycji i wtórne korzyści z zaburzenia; 9. Sesja ósma: ekspozycja i powstrzymanie reakcji oraz różnice między zachowaniami wynikającymi i niewynikającymi z zaburzenia; 10. Sesja dziewiąta: praca nad trudnymi objawami i troska o dobrostan rodziny; 11. Sesja dziesiąta: praca nad trudnymi objawami i rozwiązanie ewentualnych problemów; 12. Sesja jedenasta: planowanie zakończenia terapii i zapobieganie nawrotom zaburzenia; 13. Sesja dwunasta: zakończenie terapii; Aneks 1. Skala Obsesji i Kompulsji Yale-Brown dla Dzieci - Childreris Yale-Brown Obsessive-Compulsive Scalę (CY-BOCS); Aneks 2. Formularze oceny ogólnej poprawy stanu pacjenta