1. Świat prywatny i świat publiczny, 2. "To nasza codzienność", 3. Więź, która łączy, 4. Komu wierzyć, 5. Sztuka przystosowywania, 6. Złożone związki, 7. Rzut oka na przyszłość
OD REDAKCJI Kolejny, podwójny LX/2–3 tom „Przeglądu Socjologicznego” poświęcony jest problematyce miejskiej. Przedstawiciele różnych ośrodków akademickich prezentują teksty, dla których wspólnym mianownikiem jest idea kulturowego pejzażu współczesnego środowiska miejskiego. Jedną z przewodnich myśli zawartych w niniejszym zbiorze stanowi teza, że współczesne miasto, powiązane z gospodarką globalną, jest konceptualizowane w kategoriach dynamicznej,płynnej i zmiennej struktury, dla której wymiar kulturowy staje się równie istotny jak wymiar ekonomiczny. Jednakże zawarte w tomie analizy znacznie wykraczają poza wąsko ujmowany kulturowy paradygmat socjologii miasta. Są próbą określenia sposobu, w jaki dzisiejsze miasta odpowiadają na najpilniejsze potrzeby współczesnego świata, będąc głównymi przestrzeniami tworzenia globalnych przepływów, materializujących się w konkretnych lokalizacjach. Zmiana w postrzeganiu roli czasu i przestrzeni polega na ich oddzieleniu i kompresji, co prowadzi do kolejnego pytania o rolę miejsca w budowaniu tożsamości jednostkowej i grupowej. Niezależnie bowiem od „mechanizmów wykorzeniających” ludzie wciąż poszukują podstaw identyfikacji i przynależności, usiłując odnaleźć je w miejscach, wokół których ogniskuje się życie społeczne.
Cz.I Role płciowe w cyklu życia: 1. W jaki sposób płeć może różnicować jakość życia w różnych stadiach rozwoju człowieka?, 2. Kobiety i mężczyźni wobec trudności i kryzysów, 3. Czym jest schemat płci w świetle poprzedzania kategorialnego?, 4. Ideał dziewczyny i chłopaka - rola stereotypów w młodzieńczych związkach uczuciowych, 5. Zmiany w obrazie siebie u osoby po operacji zmiany płci. Studium przypadku. Cz.II Socjalizacja a funkcjonowanie społeczne kobiet i mężczyzn: 1. Efekty socjalizacji rodzajowej dla rozwoju i twórczego funkcjonowania kobiet i mężczyzn, 2. Kobiecość i męskość w porządku pól społecznych. Polsko-francuskie studium porównawcze, 3. Perspektywy zawodowego funkcjonowania kobiet, 4. Socjalizacja rodzajowa a pozycja społeczno-zawodowa kobiet artystek, 5. Doświadczenia socjalizacyjne a tożsamość rodzajowa - raport z badań pilotażowych, 6. Płeć jako zmienna różnicująca orzeczenie stopnia demoralizacji nieletnich dziewcząt i chłopców, 7. Pleć jako czynnik odrzucenia społecznego. Zjawisko odrzucenia społecznego jako czynnik ryzyka w prawidłowym rozwoju psychicznym jednostki
I. Późna nowoczesność 1. W cieniu projektu nowoczesności 2. Dyskurs społeczeństwa ryzyka 3. Reakcje na paradoks nowoczesności II. Indywidualizacja 4. Indywiduum i społeczeństwo 5. Usamodzielnienie i zdradliwe wolności 6. Własne i standaryzowane życie 7. Imperatyw przeżycia własnego życia 8. Indywidualne projekty i więzi społeczne III. Projekt własnego życia 9. Dorastanie w późnej nowoczesności 10. Tożsamość i dyfuzja tożsamości 11. Praca nad kolażem tożsamości
Wprowadzenie do twórczości Marcela Maussa. Cz.I Zarys ogólnej teorii magii: Historia źródła; Definicja magii; Elementy magii; Analiza i wyjaśnienie magii; Wnioski; Dodatek. Cz.II Szkice o darze. Forma i podstawa wymiany w społeczeństwach archaicznych: Wprowadzenie. O darze, a w szczególności o obowiązku odpowiadania podarunkami na podarunki; Dary wymienne i obowiązek odwzajemniania ich (Polinezja); Zasięg tego systemu. Hojność, godność pieniądz; Pozostałości tych zasad w starożytnych prawach i starożytnych gospodarkach; Wnioski. Cz.III Związki psychologii i socjologii w sferze faktów i w sferze badań: Miejsce socjologii w antropologii Usługi oddane ostatnio socjologii przez psychologię; Usługi, jakie socjologia może oddać psychologii; Pytania pod adresem psychologii; Dodatek. Cz.IV Idea śmierci wpajana przez zbiorowość i jej wpływ na ciało jednostki (Australia, Nowa Zelandia): Definicja sugerowania idei śmierci przez zbiorowość; Typowe fakty australijskie; Typowe fakty nowozelandzkie i polinezyjskie. Cz.V Pojęcie osoby: Osoba; "Indywiduum" i miejsce "oso by"; Persona łacińska; Persona; Osoba: fakt moralny; Osoba chrześcijańska; Osoba, byt psychiczny; Wnioski. Cz.VI Sposoby posługiwania się ciałem: Pojęcie sposobów posługiwania się ciałem; Zasady klasyfikacji sposobów posługiwania się ciałem; Biograficzne wyliczanie sposobów posługiwania się ciałem; Rozważania ogólne. Cz.VII Szkic o sezonowych przemianach społeczeństw Eskimosów. Studium z morfologii społecznej: Morfologia ogólna; Morfologia sezonowa; Przyczyny przemian sezonowych; Skutki; Wnioski; Aneks. Cz.VIII O niektórych pierwotnych formach klasyfikacji. Fragment planu ogólnej socjologii opisowej.
1. Chory, choroba, chorowanie. Perspektywa socjologiczna: Rozprawa z czasem w chorobie przewlekłej; Teoretyczne i metodologiczne przesłanki zastosowania metod jakościowych w badaniach doświadczeń pacjentów związanych z opieką medyczną; Społeczne wymiary dyskursu nad badaniami genetycznymi w medycynie; Kardiologia behawioralna- Przedmiot i aplikacje. Socjologia zdrowia i choroby w działaniu w obszarze badań nad chorobą wieńcową; 2. Socjologia promocji zdrowia w działaniu: Nowe oblicze medykalizacji: redefinicja i marginalizacja promocji zdrowia; Promocja zdrowia w Polsce. Socjologiczna analiza procesu innowacji; Problem palenia tytoniu w przedsiębiorstwach. Obszary zastosowań socjologii; 3. Dydaktyka socjologii medycyny. Priorytety- praktyka- prognozy: Nauczanie socjologii medycyny w Polsce. przeszłość- teraźniejszość- przyszłość; Priorytety edukacyjne wobec zdrowia jako wynik analizy socjologicznej; 4. Antropologia medycyny w działaniu: Antropologia medyczna dzisiaj: kontynuacje, nowe nurty, perspektywy badawcze; Demony jako epifanie zła egzystencjalnego. Demonologia religii niechrześcijańskich, kultury ludowej oraz jej nawiązanie w psychoanalizie. Zarys ogólny problematyki; "Kobieca choroba"- PMS w kontekście hegemonii medycyny współczesnej; Medycyna alternatywna w perspektywie antropologii historycznej
Spotkanie pierwsze: studia nad kulturami współczesności. Socjologia ponowoczesnych form społecznych; Kultura nowoczesności a niepewność znaczeń; Odmienność kultur - wartość czy zarzewie konfliktów? Ukryty wątek dyskusji o globalizacji kultury; Kultura w transformacji; Stereotyp jako kategoria myślenia potocznego. Bieda i kultura. Spotkanie drugie: w kręgu historii i tradycji. Trzy epoki przed sądem o historii; Esej o wartościach w polskiej tradycji narodowej? Państwo narodowe, ale naród wielokulturowy. Różne wcielenia nacjonalizmu; Krytyczne spojrzenie na kulturę białoruską. Spotkanie trzecie: w kręgu dawnych i nowych wartości. Zło - godność - odpowiedzialność; Elity i autorytety współczesności. Kontynuacja czy dekonstrukcja przywództwa duchowego? Jednostka, wspólnota i solidarność. Motywy komunitarne w polskiej myśli społeczno-politycznej; Ewolucja historycznych funkcji polskiej inteligencji, współczesna pragmatyzacja świadomości i przemiany systemu szkolnictwa wyższego. Spotkanie czwarte: Antonina Kłoskowska o narodzie i socjologii. Kłopot z narodem. Z profesor Antoniną Kłoskowską rozmawia Andrzej Bernat i Paweł Kozłowski ; Rozmowa z profesor Antoniną Kłoskowską, przewodniczącą PTS w latach 19890-1994, o historii i teraźniejszości PTS.
I. Z dziejów myśli społecznej i współczesnej socjologii: O związkach między naukami społecznymi a polityką i rozwojem; O pewnych przeciwstawnych tendencjach przemian współczesnych teorii socjologicznych; O narodowych szkołach socjologicznych we współczesnym świecie; Socjologia wobec statusu socjologii oraz edukacji socjologicznej. Rosyjskie tematy 2005 roku; Wartościowanie w naukach społecznych. Krytyczna analiza koncepcji Maxa Webera; Sir Bertranda Russella realistyczne spojrzenie na władze; Z Czerniowców w szeroki światů. Eugen Ehrlich i narodziny idei socjologii prawa; Amitai Etzioni i jego komunitarianizm. II. Naród, etniczność, kultura symboliczna: Indywidualizmy później nowoczesności; Antropologia późnego kapitalizmu; Archetyp ruchu i kod językowy: środki symbolicznej strukturalizacji przestrzeni; O świecie przezywanym; Naród a społeczeństwo obywatelskie. Rozważania teoretyczne; Przyczynek do analizy stosunków etnicznych. Stosunki miedzy aktorami zbiorowymi a ład etniczny; Teatr awangardowy a socjalizm państwowy - czyli co było globalne przez era globalizacji (w teatrze Kantora). I co z tego (wynika)?; Telewizyjny entertainment - analiza procesu komercjalizacji telewizyjnej oferty programowej. Na przykładzie polskich stacji telewizyjnych. III. Zmiana społeczna i transformacje ustrojowe: Osobliwe strefy zmian społecznych; Niezamierzone konsekwencje działań makrospołecznych. Paradoksy westernizacji Dalekiego Wschodu; Kapitał społeczny i nowoczesność. O dyskursywnych zasobach przemian w Europie Środkowo-Wschodniej; Konsolidacja demokracji w Europie Wschodniej i Centralnej po wejściu do Unii Europejskiej; Drogi do niepodległości. O niektórych siłach społecznych wielkiej zmiany 1989 roku; Dynamika tworzenia się i odtwarzania się podmiotowości społecznej regionów w Polsce; Prawo w działaniu. Klientelizm polityczny w administracji publicznej w świetle norm prwnych określających zasady funkcjonowania służby cywilnej w Polsce. IV. Trauma, transgresje, tożsamość i pamięć zbiorowa: Rui Gao, Trauma kulturowa i walka o chińską tożsamość; Trauma i transgresje. Polska transformacja w oglądzie socjologicznym; Trauma codziennego życia: z badań nad migrantkami polskimi w USA i Włoszech; Kaci, ofiary i bierni widzowie (przyczynek do rozumienia Holocaustu); Trauma i pamięć zbiorowa. Przypadek Jedwabnego.
Cz. I Antropologia jako nauka : 1. Przedmiot antropologii, 2. Miejsce antropologii wśród nauk o człowieku, 3. Podstawowe pojęcia antropologii, 4. Metodologiczna charakterystyka antropologii, 5. Problemy praktyki badawczej i zastosowanie wyników badań. Cz. II Społeczeństwo pierwotne : 6. Geneza kultury, 7. Najwcześniejsze okresy rozwoju kultury ludzkiej, 8. Gospodarka i sposoby adaptacji do środowiska naturalnego, 9. Struktura społeczna, 10. System wyobrażeń o świecie, 11. Przemiany społeczeństw pierwotnych
Wstęp: co można zrobić z badaniami odbioru; 1. Telewizja, wiadomości i sfera publiczna; 2. Reality television, widzowie i etyka; 3. Opera mydlana i zabawa; 4. Telewizja i przestrzeń domowa; 5. Telewizja, tożsamość i globalna widownia; Zakończenie: telewizja i etyka.
1. Geneza modelu transmisji kultury Basila Bernsteina; 2. Kody jako media transmisji kultury; 3. Proces przyswajania orientacji kodowych w rodzinie; 4. Kody transmisji wiedzy edukacyjnej; 5. Społeczne konstruowanie dyskursów pedagogicznych.
1. Czy komuś we współczesnej Polsce potrzebna jest kultura ludowa?; 2. Ludoznawstwo - u źródeł regionalizmu; 3. Ukraińskie wesele w parafii kornickiej konstantynowskiego powiatu siedleckiej guberni (na podstawie osobiście zebranych materiałów z nutami opracowanymi przez Mikołaja A. Jańczuka); 4. „Kto śpiewa dwa razy się modli”. Pieśni i poezja maryjna jako wyraz społecznej potrzeby; 5. Rola muzyki współczesnej w wyrażaniu i kształtowaniu tożsamości narodowej; 6. Tradycja związana z „bębnem wielkanocnym” w Janowcu nad Wisłą; 7. Wanda Księżopolska - badaczka i pasjonatka kultury ludowej.
Zaangażowanie antropologa łączy trzy postawy autobiograficzne ‒ świadectwa, wyznania, wyzwania. Osią pracy jest napięcie między konwencjonalną teorią antropologiczną a przeżyciem, zwłaszcza przeżyciem granicznym choroby, śmierci i cierpienia. Autor odrzuca utrwalony sposób pisania o tych kwestiach, sprowadzający się najczęściej do rejestracji i interpretacji „rytuałów” im towarzyszących, społecznych wyobrażeń czy obrazów medialnych. Ze szlachetną premedytacją stawia przed czytelnikiem „nagą” prawdę przeżycia, jej banalność, marginesowość, jej wstyd i efekt poniżenia. Autor wadzi się z naszą mentalnością, z naszym najgłębszym „ja”, dokonując swoją pracą znaczącej transgresji etycznej. Tym, co wyróżnia autora spośród innych, jest wariant antropologii zaangażowanej przedstawiany ostentacyjnie, ma charakter programowego manifestu, zanurzenia zaangażowania w żywiole autobiograficznym. Trzy postawy jego autobiograficznego „ja” wybrzmiewają wspólnie. Antropologiczny lógos odnajduje w postawie świadectwa argumentacyjną siłę opisu zdarzeń i stawia na „wymowę faktów”. Antropologiczny ethos lokuje się w postawie wyznania, by odpowiednio ukształtowany w swej słownej formie badawczy raport mógł stać się ‒ ujawniającą doświadczenia i przeżycia ‒ przekonującą antyfikcją. Antropologiczny pathos przybiera postawę wyzwania, a czyni to, etycznie umocowany, dla poruszenia innych antropologów jako badaczy‒ludzi.
1. Wizje teorii socjologicznej. 2. Teorie zachowania i wymiany społecznej. 3. Teoria racjonalnego wyboru. 4. Socjobiologia i psychologia edukacyjna. 5. Strukturalizm lingwistyczny. 6. Interakcjonizm symboliczny i teorie interakcji. 7. Teorie systemu i funkcjonalizm. 8. Teorie konfliktu i teorie władzy. 9. Neoinstytucjonalizm.
10. Teoria strukturalistycznego konsruktywizmu i teoria strukturacji. 11. Teorie modernizacji i systemu światowego. 12. Neomarksizm i postmarksizm. 13. Socjologia fenomenologiczna. 14. Teoria działania komunikacyjnego systemu i świata przeżywanego. 15. Hermeneutyka i teoria dyskursu. 16. Socjologia historyczna. 17. Teorie tożsamości i różnicy. 18. Feminizm.
Życie osobiste i społeczne: Fundament ludzkiego istnienia, Środowisko, Intelekt, Zdrowie i dobrobyt, Człowiek jako zwierzę społeczne; Życie polityczne i międzynarodowe: Druga polowa obecnego stulecia, Zbrojenia i wojna, Wybór systemu politycznego, Jeden świat Życie filozoficzne i religijne: Istota rzeczy, Funkcje religii, Dobro i zło.
Część I: Metodyka pracy wychowawczej. 1. Program edukacyjny "Płeć i rodzaj - role, stereotypy, tożsamość". 2. Ewaluacja programów edukacyjnych. Część II: Ćwiczenia i zadania. 3. Role i stereotypy. 4. Socjalizacja i tożsamość. 5. Dyskryminacja i seksizm. 6. Partnerstwo i samorealizacja. 7. Stereotypy a rzeczywistość.
Cz. I.: Czas w perspektywie językowej, biologicznej i międzykulturowej: 1. Rozmowa o czasie w języku; 2. Biologiczne mechanizmy percepcji i transdukcji sygnałów czasowych (temporalnych) przez organizmy żywe; 3. Czas z pespektywy kulturowej: nie zawsze punktualność jest cnotą króla; Cz. II.: Czas w perspektywie psychologii poznawczej, różnic indywidualnych i neuropsychologii: 4. Bardzo krótka historia czasu reakcji; 5. Zegar biologiczny i światło - manipulowanie czasem biologicznym; 6. Różnice indywidualne w funkcjonowaniu ludzkiego zegara biologicznego: na przykładzie przebiegu dobowego rytmu snu i czuwania u osób o chronotypie porannym lub wieczorowym; 7. Czy mózg potrzebuje " zegara"? Mechanizmy przeżywania czasu podstawą naszej świadomości; 8. Rola mechanizmu temporalnej integracji w konstruowaniu czasu przyszłego; 9. Pamiętać, żeby pamiętać. Pamięć prospektywna z kontekstem czasowym; Cz. III.: Czas w perspektywie psychologii społecznej i osobowości: 10. Temporalne aspekty przetwarzania informacji o obiektach społecznych; 11. Czas składania prośby jako zmienna warunkująca skuteczność wpływu społecznego; 12. Twórczość i prawdopodobieństwo subiektywne osiągania celów życiowych a czas psychologiczny; Cz. IV.: Przeżywanie czasu w umyśle człowieka: ujęcia integracyjne: 13. Czy zegar mózgowy zawsze tyka w jednakowych rytmie: rola różnic indywidualnych w przeżywaniu czasu; 14. Czas w umyśle człowieka. Struktura przestrzeni temporalnej; 15. Dialogi temporalne: Ja - w trzech wymiarach czasu.